Wageningse wetenschappers hebben een manier gevonden om verdwijnende ecosystemen in kustgebieden te herstellen met biologisch afbreekbare matten, gemaakt van aardappelafval.
Begroeiing in de kuststrook maakt deel uit van de eerste verdedigingslinie tegen overstromingen, doordat de planten de golven dempen. Daarnaast vormen planten kraamkamers voor kleine vissen, die een belangrijke schakel zijn in de voedselketen. Wereldwijd verdwijnen steeds meer van deze ecosystemen. Een internationaal team van wetenschappers, waaronder twee Wageningers, bedachten een manier om de begroeiing terug te brengen. Ze publiceerden hun resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
Extra steun
Biologisch afbreekbare matten, gemaakt van aardappelafval, bieden stevigheid aan nieuw geplante grassen. Die steun is niet alleen onder water nodig, maar ook in het droogvallende deel van de kuststrook dat soms overstroomt (kwelders). ‘Zonder extra steun trekken golven de planten direct weer uit de grond’, zegt Marjolijn Christianen, een van de coördinatoren van het onderzoek. Binnen enkele jaren verdwijnen de matten vanzelf. Tegen die tijd zijn de velden groot en sterk genoeg om zonder extra steun te overleven.
‘Zeegrassen en kweldergrassen bieden op verschillende manieren stevigheid aan hun buurplanten’, zegt Christianen. Bovengronds zijn zeegrassen slap en flexibel, maar hun robuuste wortelsysteem maakt de bodem steviger, waardoor een golfslag de planten niet makkelijk uit de grond trekt. Kweldergrassen daarentegen zijn veel stugger en bieden bovengrondse steun. Door de matten bovengronds te plaatsen, imiteerden de wetenschappers de steun van de stengels, terwijl ingegraven matten de wortelstructuur nabootsten.
Schuilplaats voor krabben
Tijdens de eerste proefopstelling zagen de wetenschappers dat de matten niet alleen de groei van zee- en kweldergrassen stimuleert, maar ook ander leven in de kustgebieden beïnvloedt. Zeekraal gedijde bijvoorbeeld goed op de 3D-structuren en ook mangrovezaden ontkiemden erop. De matten bieden bovendien een schuilplek voor kleine krabben om te ontsnappen aan roofdieren.
Met mijn duikuitrusting heb ik zelf enkele matten onderwater geplaatst
Onderzoeker Marjolijn Christianen
Hoewel verschillende dieren tijdens de studie in aanraking kwamen met de matten, maakt Christianen zich geen zorgen dat de dieren vast komen te zitten. ‘De matten lijken qua materiaal op stevig, hard plastic; ze zijn dus niet buigzaam zoals netten. Je kunt er zelfs overheen lopen zonder de rasters te vervormen.’ De kans dat een vis of schildpad erin vast blijft hangen acht ze daarom klein.
Verfijningsslag
De matten bieden een oplossing voor de aanleg van nieuwe zee- en kweldergrassen in de kuststrook. ‘Vooral op plaatsen waar de omstandigheden zwaar zijn, zoals in gebieden met veel golfslag, willen we de natuur een handje helpen’, zegt Christianen. De biomatten, mede ontwikkeld door Bureau Waardenburg, bestaan uit kleine, draagbare units die eenvoudig in elkaar te klikken zijn. Zo kunnen de onderzoekers allerlei vormen matten in verschillende afmetingen maken. Het opschalen van de matten is dus geen probleem, maar hoe ze er op grote schaal precies uit komen te zien, is nog niet duidelijk. Christianen: ‘De volgende uitdaging is achterhalen welke vorm en dikte optimaal werken.’
Ook het plaatsen van de matten moet efficiënter, vindt Christianen. Voor hun proefopzet plaatsten ze de kleine matten handmatig. ‘Met mijn duikuitrusting heb ik zelf enkele matten onderwater geplaatst, maar op grotere schaal is dat niet haalbaar en zullen er zullen er bijvoorbeeld onderwaterpompen, boten en hijskranen aan te pas moeten komen’, aldus Christianen.
