Foto: Diana Slijkerman Oxybenzone werkt in zonnecrèmes als een uv-filter. De stof blokkeert uv-licht en beschermt daardoor de huid. Maar de stof staat ook onder de sterke verdenking dat het koraal aantast. Op de stranden van tropische eilanden als Aruba en Bonaire zijn die smeersels dan ook verboden. Wageningen Marine Research nam de proef op de som en stelde koraal langdurig bloot aan oxybenzone.
Lastig
Langdurig betekent een paar weken. Voor toxiciteitsonderzoek is dat lang, zegt ecoloog Diana Slijkerman. ‘Bij toetsing van stoffen gaat het vaak om een of enkele dagen. Deze proef duurde in totaal zes weken. Dat vind je niet veel.’ Dat heeft met name te maken met de kwetsbaarheid van koraal. Laboratoriumproeven met koraal zijn lastig.
Slijkerman en collega’s bestudeerden twee veel voorkomende koraalsoorten Acropara tenuis en Stylophora pistilata. De koralen komen van Burgers’ Zoo in Arnhem. Een deel van het koraal werd blootgesteld aan oxybenzone, een deel onderging kunstmatige klimaatverandering door het water op te warmen en een deel onderging beide behandelingen tegelijk.
Nu konden we aantonen dat bij veel lagere concentraties ook al effecten optreden
Diana Slijkerman
Beide soorten koraal reageerden op oxybenzone. Maar de effecten waren subtiel en voor elke soort anders. Het temperatuureffect (klimaatverandering) bleek daarbij veel sterker dan dat van oxybenzone. Alle Acropora legden het loodje bij hogere (32 0C) temperatuur en gingen een paar dagen eerder dood in aanwezigfheid van oxybenzone. Alle Stylophora overleefden de beide kwalen, zij het niet zonder kleerscheuren.
Blootstelling
Daarbij moet gezegd dat de blootstelling aan oxybenzone twintig keer lager was dan vooraf was uitgedokterd. Een flink deel van de toegediende stof hechtte waarschijnlijk aan aanwezige algen en apparatuur. Achteraf gezien pakte dat goed uit. ‘Nu konden we aantonen dat bij veel lagere concentraties ook al effecten optreden. Concentraties die bovendien op veel meer plekken voorkomen en dus relevanter zijn.’
Het is als een extra schop tegen het zere been
Diana Slijkerman
Een van die effecten is dat de fotosynthese van de zooxanthellea, eencellige symbionten die het koraal van zuurstof voorzien, flink afneemt. De energiehuishouding van het koraal wordt daardoor geremd, wat invloed lijkt te hebben op de groei.. Dat laatste is evenwel niet statistisch significant vastgesteld. Ook verandert de samenstelling van de bacteriebevolking in het koraal die allerlei processen ondersteunen.
Juiste crèmes
Het koraal gaat niet acuut dood van oxybenzone, blijkt uit de proef. ‘Maar het is wel een negatief effect erbij voor de gezondheid van het koraal’, zegt Slijkerman. Het is als een extra schop tegen het zere been.’ Slijkerman adviseert daarom toeristen de juiste crèmes te kopen. In de handel zijn verschillende crèmes zonder oxybenzone te koop. Alhoewel volgens Slijkerman van vervangende stoffen veelal ook niet bekend wat de effecten op koraal zijn.