‘Onderzoek iets waar je weinig van afweet, dan leer je tenminste wat,’ luidde het advies van een docent toen ik moest bedenken waarover ik mijn thesis zou schrijven. Ik volgde het op en eindig met een thesis over biometrische identificatie. Inderdaad: heel leerzaam.
Biometrische identificatie, wat is dat ook alweer? Nou, je weet wel de chip in onze Europese paspoorten? Daar zitten biometrischedata opgeslagen om je mee te identificeren, in ons geval een vingerafdruk. Door de vingerafdruk te vergelijken met een centraal opgeslagen exemplaar zijn we snel geïdentificeerd en wordt een grensoversteek een fluitje van een cent. Ook criminelen zijn sneller geïdentificeerd, want over de echtheid van een vingerafdruk valt, zo schijnt, niet te twisten. Wel zo efficiënt en veilig zou je denken, maar zo ervaren wij het omdat wij in een democratische staat leven en niet door onze overheid onderdrukt worden. Een vingerafdruk kan namelijk ook tegen je worden gebruikt.
Controle
In Israël en Palestina, waarnaar ik literatuuronderzoek doe, heeft niet iedereen dezelfde rechten. Als onderdrukte Palestijn, met een bepaalde politieke voorkeur of bepaalde achtergrond, sta je automatisch in het systeem als security risk, wat leidt tot een restrictie van mobiliteit en extra strikte controles bij legerposten. We hebben het hier niet over een handjevol uitzonderingen, in 2006 stond bijna 50 procent van de Palestijnse bevolking geregistreerd als security risk. Een biometrische database maakt de vingerafdruk houdende ID-kaart daarom een instrument van controle en met een noodtoestand die in Israël al sinds 1948 geldt, is een dergelijke maatregel makkelijk te legitimeren.
Noodtoestand corona
Wat in een brandhaard als Israël en Palestina gebeurt, klinkt ver van huis en je zou verwachten dat dergelijke machtsuitoefening hier nooit kan plaatsvinden. Maar in tijden van corona verkeren we wel degelijk in een noodtoestand, wat in veel staten naar een hardere greep van de macht heeft geleid. Zo zijn Hongarije, Servië en Montenegro sinds begin mei volgens de democratische waakhond Freedom House geen democratische staten meer. Ik zou kritische uitspraken over president Orban in Hongarije wel uit mijn hoofd laten als mijn identiteit te achterhalen is via mijn vingerafdruk, vooral als Facebook en Google deze al in handen hebben, zoals al vaak het geval is.
Persoonlijkheid volgens Facebook
Ook lekker makkelijk: je androidtelefoon unlocken met je vingerafdruk. Maar we staan weinig stil bij het feit dat op deze manier al je online activiteiten aan je lichaam worden gelinkt. Die advertenties die je op Facebook ziet, die staan daar speciaal voor jou, omdat jouw surfgedrag wordt gemonitord. Kijk zelf maar eens onder ad preferences op Facebook en er staat een hele analyse van je persoonlijkheid voor je klaar. Mijn top interesses volgens Facebook: Islamisme (politieke Islam) en de Israëlische premier Benyamin Netanyahu.
Een islamist geïnteresseerd in Netanyahu? Jammer Facebook, zo goed ben ik nog niet in kaart gebracht. Maar de technieken om dat wel te doen bestaan. We kunnen ons daar maar beter van bewust zijn voordat we ook hier democratisch afglijden.