Foto: Eric van Os. Veel tuinders dachten vooraf dat het onmogelijk zou zijn: een jaar lang komkommers en paprika’s telen op steenwol in de kas zonder afvalwater te lozen. Maar het is gelukt, zegt onderzoeker Erik van Os van Wageningen Plant Research.
Zout
Alle tuinders geven de planten water met een oplossing van voedingsstoffen, zoals stikstof en fosfaat, en recyclen het overtollige water na gebruik. Maar tijdens deze recycling hoopt zich zout op in het water, want het oppervlakte- en grondwater in het westen van Nederland is verzilt. Daarom lozen veel tuinders het water na drie of vier maanden.
Gietwater
Dat is niet nodig’, zegt Van Os. Ten eerste moeten de tuinders ervoor zorgen dat ze voldoende regenwater opvangen op het bedrijf, zodat ze natrium-vrij (zoutloos) gietwater hebben. Ten tweede kunnen tuinders het spoelwater dat ze gebruiken om filters te reinigen, hergebruiken in plaats van lozen.
Het onderzoek speelt in op Nederlandse wetgeving die bepaalt dat de tuinders hun waterlozingen op het oppervlaktewater moeten afbouwen
Ten derde kunnen de tuinders het spoelwater voor een nieuw substraat – de kunstmatige bodem voor de plantengroei – ook hergebruiken. En ten vierde moeten ze het water in het substraat geleidelijk laten vrijkomen. ‘Als dat niet gebeurt, stromen de afvoeren over en gaat veel water verloren’, zegt Van Os. Door deze vier maatregelen kunnen tuinders het water een jaar lang hergebruiken.
Zuiveringsinstallaties
Het onderzoek speelt in op Nederlandse wetgeving, die bepaalt dat de tuinders hun waterlozingen op het oppervlaktewater moeten afbouwen. In 2027 mogen ze geen afvalwater met stikstof en fosfaat meer lozen. Het afvalwater bevat zowel meststoffen als bestrijdingsmiddelen. Hoewel de tuinders veel biologische plaagbestrijding toepassen, moeten ze incidenteel chemische middelen gebruiken, bijvoorbeeld tegen de schimmelziekten meeldauw en botrytis. Om die reden moeten de tuinders hun afvalwater verplicht zuiveren sinds 2018. Veel tuinders hebben zuiveringsinstallaties aangeschaft die 95 procent tot 99 procent van de middelen verwijderen, maar in 2027 mogen ze dus niets meer lozen.
20 kuub
Volledige recycling van het water is nog niet haalbaar, zegt Van Os. ‘Vroeger loosden tuinders zo’n 1000 kuub water per hectare kas per jaar’, aldus Van Os. Dat hebben de tuinders teruggebracht tot 100 kuub water. Met zijn voorstellen hoeven de tuinders nog maar eenmalig 10 à 20 kuub water bij de teeltwisseling te lozen. Eventueel kunnen ze dit water ook nog gebruiken om de kas te reinigen. Die voorbeelden zijn er al. Van Os: ‘Ik ken paprika- en gerberatelers die geen water meer lozen. Bijkomend voordeel: deze tuinders hebben geen waterzuiveringsinstallatie nodig. Dat scheelt al gauw 25.000 euro.’
