Photo: Aldo Allessie Jongeren uit heel Europa stapten op 2 oktober aan boord van een driemaster om in zeven weken naar Latijns-Amerika te zeilen. Onder hen ook de Wageningse studenten Moon Weijens en Mark van der Poel. ‘We willen een statement maken tegen de groeiende luchtvaart.’
tekst Milou van der Horst foto Aldo Allessie
Hoe is het mogelijk dat vliegen – een van de meest vervuilende bezigheden – nog altijd zo makkelijk, goedkoop en populair is? De Wageningse masterstudent Moon Weijens (International Land and Water Management) windt zich al tijden op over deze vraag en wilde een actie op poten zetten om er aandacht voor te vragen. Samen met drie andere Nederlandse (oud-)studenten bedacht ze Sail to the COP. Ze huurden de driemaster Regina Maris, inclusief vijf bemanningsleden, en nodigden jongeren uit om samen met hen te zeilen naar de VN-klimaatconferentie die van 2 tot en met 13 december wordt gehouden in Santiago, Chili. Masterstudent Environmental Sciences Mark van der Poel gaf zich op. Resource interviewde Weijens en Van der Poel vlak voordat ze aan hun zeiltocht begonnen.
Wat gaan jullie doen?
Weijens: ‘We varen met 36 jongeren uit heel Europa in zeven weken naar Chili – een reis van ruim tienduizend kilometer –, omdat we een statement willen maken tegen de groeiende luchtvaartsector. We stoppen in Casablanca, Tenerife, Kaapverdië, Recife en uiteindelijk Rio de Janeiro. Vanaf daar reizen we nog een week per bus naar Santiago. Onze vijf grootste partners – Climate KIC, WUR, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Better Places en ProRail – geven ons een vraagstuk mee over duurzaam en eerlijk reizen, dat we onderweg proberen op te lossen. Een paar partners hebben ook een jonge expert afgevaardigd die meegaat en deel uitmaakt van onze varende denktank.’
We laten zien dat bewust reizen kán en ook leuk is
Waarom richten jullie juist je pijlen op de luchtvaart?
Weijens: ‘Die wordt nergens in het klimaatakkoord van Parijs genoemd. Boeren gaan kopje onder vanwege de stikstofrestricties, maar de luchtvaart kan blijven groeien? Dat is oneerlijk. Daarnaast heeft 82 procent van de wereldbevolking nooit gevlogen, terwijl zij wel de gevolgen van de klimaatverandering ondervinden.’
Van der Poel: ‘De vliegtuigindustrie wordt veel meer gesubsidieerd door de overheid dan andere industrieën, terwijl ze geen belasting hoeft te betalen. Dat is cru. Daarnaast is het belangrijk om dit probleem niet alleen bij het individu neer te leggen. Ik leef bijvoorbeeld bewust, doe aan recycling, eet vegetarisch. En ik weet dat een vliegtrip desastreus is voor mijn footprint, maar het vliegtuig omzeilen is ingewikkeld. Een verre buitenlandervaring is goed voor je persoonlijke ontwikkeling en wordt gewaardeerd door toekomstige werkgevers. Door de no-fly-movement en flight shaming lijkt het niet meer oké om een vlucht te nemen; het voelt als een aanval op je persoonlijke keuzes. Het is heel belangrijk om hier met anderen over te discussiëren.’
Is dit niet ook een beetje een excuus om een mooie zeilreis te maken?
Van der Poel: ‘Ik ben zeilinstructeur in Friesland en ik heb eerder gezeild op zee, tijdens de studentenzeilwedstrijd Race of the Classics. Dat was hartstikke leuk en daarom heb ik onwijs veel zin in deze reis. Maar ik maak me ook echt zorgen over de klimaatverandering. Na zes jaar studeren over het klimaat is dit de ultieme kans om mijn stem te laten horen. Bovendien leunen we niet achterover. Alle deelnemers betalen minimaal 2500 euro, helpen mee met zeilen, hebben huishoudelijke taken, doen vooronderzoek voor de conferentie en doen mee aan de denktank. En het is eigenlijk een sociaal experiment. We hebben allemaal een andere culturele achtergrond en zitten lang samen op een klein oppervlak. Ik ben benieuwd hoe dat gaat.’
Hoe hebben jullie het geld bij elkaar gekregen?
Van der Poel: ‘We betalen een gereduceerd tarief voor de boot, omdat de verhuurder achter onze principes staat. Daarnaast betalen we dus allemaal deelnemerskosten en onze partners leggen geld in. Ook hebben we een succesvolle crowdfundingsactie gehouden.’
Wanneer is de reis een succes?
Weijens: ‘We willen dat de wereldbevolking in 2050 klimaatneutraal en eerlijk reist. Om dit voor elkaar te krijgen, willen we mensen laten nadenken over de gevolgen van vliegen en laten zien dat bewust reizen kán en ook leuk is. Tot slot willen we onze ideeën bij de klimaatconferentie aankaarten. Dat doen we bijvoorbeeld via Marcel Beukeboom. Hij neemt als Klimaatgezant van Nederland deel aan de klimaattop, heeft veel contacten en helpt ons om spreektijd te krijgen. Onder andere dankzij hem en onze partners mogen we een aantal side-events mede-organiseren.’
Van der Poel: ‘Stel dat iedere deelnemer ongeveer honderd connecties heeft die horen over ons project. Dan hebben dus al duizenden mensen over onze ideeën gehoord. Sociale bewegingen beginnen klein. Ik zie dit als een mogelijkheid om de samenleving te duwen naar nieuwe reismogelijkheden.’
Hoe gaan jullie na de top weer naar huis?
Weijens: ‘De terugweg organiseren de deelnemers zelf, omdat velen plannen hebben om langer in Zuid-Amerika te blijven. Ik ga zelf bijvoorbeeld nog een fietstocht maken. De helft van de deelnemers heeft de terugreis al geboekt en gaat niet vliegen. De meesten hebben een plaatsje op een containerschip geregeld. Iedereen deelt zijn ervaring met het vinden van verantwoord transport terug naar Europa en zo hebben we al connecties gelegd en goede sites gevonden. Want vliegen is voor niemand meer een optie.’
Van der Poel: ‘Ik ga aansluitend mijn thesisonderzoek doen in Colombia. Op de terugreis wil ik met een zeilschip mee als bemanningslid of als “lifter”. Er zijn veel havens in Zuid-Amerika. Daar ga ik voor!’