© Shutterstock
| "Climate signs" | Klimaatverandering is niet iets van de toekomst, het is al in volle gang en de effecten zijn ook nu al zichtbaar. In de serie “Climate Signs” bekijkt Resource deze zomer hoe klimaatverandering het dagelijks leven op de wereld beïnvloedt en hoe WUR-onderzoekers betrokken zijn bij dit onderwerp. |
|---|
Wanneer spreek je eigenlijk van droogte?
‘Dat is een interessante vraag omdat er meerdere definities zijn. In de landbouw spreken we van droogte op het moment dat gewas niet genoeg water krijgt om optimaal te produceren: dus niet de verwachte opbrengst. Als het niet regent kun je nog irrigeren, dus pas als er ook geen water is om te irrigeren dan heeft de landbouw er last van. Het gaat niet zo zeer om hoeveel regen er valt, maar vooral over hoeveel watervoorraad er is. Als je alleen afhankelijk bent van regelval, dan treedt er veel eerder droogte op. Droogte is dus een heel rekbaar begrip.’
Er valt in Nederland niet zo zeer minder neerslag, maar het is op een andere manier gespreid.
Gerard van der Linden, onderzoeker Plant Breeding
Wat is de invloed van klimaatverandering?
‘Dat is complex, maar het is wel duidelijk dat er sprake is van een trend. Over de hele wereld verandert het weer. Er valt in Nederland niet zozeer minder neerslag, maar het is op een andere manier gespreid. Nu hebben we langere periodes van droogte met daarna ineens hele zware buien.Ik ben geen klimaatwetenschapper, maar ook ik maak mij serieus zorgen over kantelpunten. Ik zie verandering overal om ons heen versnellen en ik denk dat we daar actie op moeten ondernemen voordat het te laat is. Zelfs al we de sterke kentering nog tegen kunnen gaan, dan hebben we ook nu al te maken met een andere situatie waar we mee om moeten leren gaan.’
Het is denkbaar dat we in de toekomst bepaalde gewassen die veel water nodig hebben, denk aan rijst en aardappelen, alleen nog maar verbouwen op plekken waar voldoende water aanwezig is
Wat merken we daar dan nu al van?
‘Gewassen die wij van oorsprong in Nederland verbouwen doen het vandaag de dag niet meer zo goed. Ik denk dat er bijvoorbeeld wel uienboeren zijn die zich na de slechte oogsten van de afgelopen paar jaar afvragen of ze komend jaar wel weer ui moeten inzaaien. Uien zijn sowieso al gevoelig voor droogte omdat ze water nodig hebben om de bol te vullen. Anders rijpen ze te vroeg af. Daarnaast verzwakt de plant waardoor die gevoeliger wordt voor ziekte, zoals trips infectie. Verder zorgt de droogte ervoor dat zoetwater en grondwater verzilt. Dat geeft nu veel problemen in bijvoorbeeld de Mekong delta in Vietnam. In Nederland merkten we daar nog niet veel van omdat we een heel goed watermanagement systeem hebben, maar vorig jaar had de landbouw in Zeeland wel degelijk last van verzilting.’
Hoe gaan planten met droogte om?
‘Droogte is vooral vervelend in de periode die het belangrijkst is voor de oogst, bijvoorbeeld voor een zaadgewas, wanneer de plant bloemen en zaad aanmaakt. Daar kan het gewas namelijk moeilijk van herstellen, want zelfs als daarna weer water komt worden er niet meer bloemen aangemaakt en dus ook niet meer zaad. Een bijkomend probleem is dat het niet alleen droger wordt maar ook heter. Planten kunnen zichzelf goed koelen door te “zweten” via hun huidmondjes, maar daar hebben ze wel water voor nodig. Als het heet en droog weer is dan krijgen de planten ook extra last van hittestress, dat zie je door die geelbruine punten in de bladeren of aardappels die dan meer uitlopers krijgen. Dat zijn allemaal bijkomende problemen.’
We onderzoeken wanneer een gewas het meest gevoelig is voor droogte, zo kan je watermanagement optimaal aanpassen en het water slim en eerlijk verdelen.
Wat kunnen we ertegen doen?
‘Wij ontwikkelen bijvoorbeeld plantenrassen die zouttoleranter zijn, minder water nodig hebben en resistent zijn tegen ziektes, zodat minder pesticide gebruikt hoeft te worden. Daarnaast onderzoeken we wanneer een gewas het meest gevoelig is voor droogte, zo kan je watermanagement optimaal aanpassen en het water slim en eerlijk verdelen. Dat kan betekenen dat bij een watertekort uien voorrang krijgen voor water op mais. In Nederland hebben we die nuance nog maar beperkt onder de knie. Droogte is hier een relatief nieuw probleem. Vroeger hoefden boeren daar veel minder bij stil te staan, er was meestal genoeg water in voorraad voor beregening.’
Hoe ziet de toekomst eruit?
‘Het is denkbaar dat we in de toekomst bepaalde gewassen die veel water nodig hebben, denk aan rijst en aardappelen, alleen nog maar verbouwen op plekken waar voldoende water aanwezig is. Bij met name de natte rijstteelt is een bijkomend probleem dat het veel methaanuitstoot geeft en significant bijdraagt aan het broeikaseffect. Droge rijsteelt is lastig, want daar komen weer andere problemen bij kijken, want als de rijst niet onder water staat dan hebben boeren meer last van onkruid en ziektes in het gewas. Daarnaast is het ook mogelijk dat we andere gewassen verbouwen. Quinoa is bijvoorbeeld een gewas dat heel goed tegen zout en droogte kan. Quinoa kan in principe economisch verantwoord geteeld worden op een kwart zeewater. Dat is interessant in Nederland, maar ook in andere gebieden ter wereld die lijden onder verzilting en droogte, zoals Vietnam, China, Bangladesh en Saoedi Arabië.’
Lees meer verhalen in de serie:
Meer hittestress in Nederlandse steden
Van reuzenteken tot supermieren: de invasieve soorten komen
Smeltwater uit de Himalaya is belangrijk voor miljoenen boeren