Photo: Shutterstock Minister Carola Schouten van LNV zoekt behoedzaam naar manieren om de Nederlandse landbouw om te turnen naar kringlooplandbouw, maar in de Kennis- en Innovatieagenda van het ministerie is die behoedzaamheid weg. Het roer moet om, schrijft LNV. ‘Het huidige landbouw- en voedselsysteem is niet houdbaar en het roer moet om. De dominante trend van voortdurende verlaging van de kostprijs van producten resulteert in een te grote belasting voor het milieu en de natuur (….). Daarbij is het gemiddelde voedingspatroon niet voldoende duurzaam en zijn er gezondheidsrisico’s verbonden aan de productiewijze en het voedingspatroon.’
Systeeminnovaties
De noodzakelijke omslag naar kringlooplandbouw vraagt om systeeminnovaties, schrijft het ministerie. LNV wil toe naar een voedselsysteem-benadering, met daarbij: minder vlees consumeren, minder voedsel verspillen, meer plantaardig eten, zorgvuldig en efficiënt produceren, en minder samengesteld voedsel eten. Bovendien moet dat voedselsysteem klimaatvriendelijk zijn, de natuur versterken en een zorgvuldig gebruik van grondstoffen realiseren. WUR moet zulke integrale voedselsystemen ontwerpen en de bouwstenen aandragen. Daarbij gaat het niet alleen om technische kennis, maar ook om verdienmodellen en sociale innovaties.
Weerbaar
De Kennis- en Innovatieagenda noemt veel onderzoeksprojecten die als bouwsteen dienen voor de kringlooplandbouw. Zo wil het ministerie dat WUR weerbare dier- en plantenrassen en emissiearme stallen ontwikkelt, duurzaam bodembeheer en biodiversiteit op de boerderij bevordert, de risico’s van de veehouderij voor de volksgezondheid minimaliseert en nieuwe eiwitrijke voedselbronnen (insecten, algen en wieren) ontwikkelt.
Bestuivers
Maar LNV wil ook dat er meetmethoden voor ‘functionele agrobiodiversiteit’ (schoon water, betere bodem en bestuivers) komen, zodat beleidmakers of supermarkten het effect van maatregelen op de biodiversiteit kunnen beoordelen en honoreren. Ze wil slimme technologie tegen voedselverspilling, zoals technieken die slachtafval en gewasresten ontrafelen voor hergebruik als veevoer of als grondstof voor de farmaceutische industrie. En ze wil dat WUR nieuwe landbouwsystemen ontwerpt die bijdragen aan het landschap, compleet met verdienmodel.
Proeftuinen
Al deze innovaties moeten hun weg vinden naar de praktijk via regionale proeftuinen en living labs. Dat betekent dat ook de kennisinstellingen, waaronder WUR, een omslag moeten maken. Onderzoekers moeten niet meer disciplinair maar multidisciplinair werken, en ze moeten niet langer lineair denken – ‘ik ontwikkel kennis, jij past toe’ – naar samenwerken met de gebruikers in kennisnetwerken. Dus WUR moet voortdurend samenwerken.