Foto: Stijn Rademaker/Hollandse Hoogte Het citaat ‘It can be quite nice to be surrounded by 28 ladies who don’t talk back’ leidde tot een klacht van 47 lezers en een heftige discussie op Facebook. Hoe komt dat, denk je?
‘In eerste instantie dacht ik: dit is zo’n typische Wageningse grap: lomp, maar ongetwijfeld niet kwaad bedoeld. Ik heb er ook wel even om geglimlacht. Aan de andere kant moet je bedenken dat een dergelijke grap zelden onschuldig is, omdat een groep belachelijk wordt gemaakt. Door er een grap van te maken, vergoelijk en bevestig je de ongelijke positie van die groep. Daar staan we binnen onze maatschappij soms te weinig bij stil. Als je een stereotiep beeld – in dit geval van vrouwen die te veel praten – telkens herhaalt, bevestig je dat beeld en de ongelijkheid steeds weer.’
Door een stereotype te herhalen, bevestig je ongelijkheid
Moeten we niet gewoon tegen een grapje kunnen?
‘Ik heb in mijn loopbaan genoeg seksistische grappen gehoord. Ik ken die kerels zo onderhand wel en heb meestal geen zin om me daarover op te winden. Maar ik heb als hoogleraar een onafhankelijke positie. Jonge collega’s voelen zich door dat soort grappen soms onveilig op hun werkplek en dat is het laatste wat je wilt. De universiteit wil dat niet, de medewerkers willen dat niet en de grappenmakers zelf ook niet. Ik vind het dapper als iemand zich hierover uitspreekt, want die persoon krijgt vaak een hoop commentaar over zich heen. En dat bevestigt helaas het beeld: dat je beter kunt zwijgen, omdat je anders nog meer last krijgt.’
Veel vrouwen moeten lachen om dit soort grappen.
‘Dat komt omdat we dat lachwekkende van het stereotype inmiddels verinnerlijkt hebben. Ik moet denken aan een reclame van Always maandverband. In de clip Throw like a girl worden jongens en meisjes gevraagd om een bal te gooien als een meisje. Meisjes tot een jaar of vijf gooien gewoon. Als ze ouder zijn gooien zowel jongens als meisjes de bal op een overdreven knullige manier, conform het stereotype dat ze geïnternaliseerd hebben: meisjes kunnen niet gooien.’
Ik vond het citaat over de zwijgende dames ook grappig. Ben ik een seksist?
‘Mensen worden niet graag aangesproken op seksisme, omdat ze denken “dat ben ik niet”. Maar je hoeft geen seksist te zijn om een seksistisch beeld te reproduceren en bevestigen. Je kunt je wel afvragen waarom je dit soort grappen onschuldig vindt. Waarschijnlijk zou je anders reageren als de grap ten koste gaat van een andere groep, zoals vluchtelingen. Grote kans dat je die ongepast vindt. We hebben als maatschappij kennelijk besloten dat we grappen over vrouwen en homoseksuelen wel acceptabel vinden. Sterker nog, dat iedereen die grappig moet vinden en er niet over moet zeuren.’
Met de positie van vrouwen bij WUR is het beroerd gesteld
Maar lopen we geen risico om door te schieten in politieke correctheid als we die grappen niet meer accepteren?
‘Dat denk ik niet. Ik werk tijdelijk als gasthoogleraar bij de Universiteit van Cornell in de Verenigde Staten en het valt mij op dat ze hier zeer scherp zijn op gelijkheid en diversiteit. Iederenieuwe medewerker bekijkt een video van drie kwartier over seksuele discriminatie. Daarin wordt uitgelegd wat je moet doen als je geconfronteerd wordt met seksisme en wat je verantwoordelijkheid is als docent om je studenten te beschermen. De rector reageert hier persoonlijk op ieder incident en spreekt openlijk haar afkeur uit, want gelijkheid is een kernwaarde van de universiteit. Ik denk dat WUR dezelfde waarden heeft, maar daar in vergelijking met Cornell minder nadrukkelijk aandacht voor vraagt en verantwoordelijkheid voor neemt. Ik denk dat we in Nederland, en bij WUR, het belang hiervan nog wel eens onderschatten.’
Daar valt dus winst te behalen?
‘Absoluut. Met de positie van vrouwen bij WUR is het beroerd gesteld. Wat betreft het aandeel vrouwelijke hoogleraren bungelen we helemaal onderaan. De laatste jaren doet WUR wel meer om het aantal vrouwelijke hoogleraren en buitenlandse wetenschappers te laten groeien. Maar er is nog weinig besef van het belang van gelijkheid in de dagelijkse interactie.’
| VERNEDEREND EN SEKSISTISCH |
|---|
| Resource publiceerde in nummer 13 van 7 maart een interview met een student die boer wil worden. Over het melken van de koeien zei hij: ‘Achtentwintig dames om je heen die niks terugzeggen, dat is soms wel even lekker.’ De Engelse vertaling van dit citaat (zie afbeelding) viel verkeerd bij een kleine vijftig studenten en medewerkers, die een klacht stuurden naar de redactie. Ze noemden de grap ‘vernederend en seksistisch’. ‘The quote is based on the normalization of female subordination in the agricultural sector. (…) Wanting women to not talk back means wanting women to not speak up for themselves.’ Na overleg met enkele van de ondertekenaars besloot Resource om een hoogleraar met verstand van gender op de kwestie te laten reflecteren. Bettina Bock was, hoewel op sabbatical in de VS, bereid dat te doen. |