Foto: Marcel Wenneker De afgelopen jaren hadden fruittelers en koelhuizen geregeld last van veel vruchtrot in appels en peren. Door uitgekiende klimaatomstandigheden in bewaarcellen kan het fruit maar liefst 10 tot 12 maanden worden bewaard, maar na 3 à 4 maanden gingen de appels in de koelhuizen toch geregeld rotten en na 5 à 6 maanden volgde vaak vruchtrot bij peren. ‘Soms was maar liefst 75 procent van de partij aangetast’, zegt Marcel Wenneker van de business unit Open Teelten in Randwijk. ‘Dan had uitsorteren geen zin meer en was de hele partij verloren.’ De telers snapten de oorzaak niet.
Schimmelziekten
Wenneker bemonsterde de besmette appels en peren en vond zo’n vijftien schimmelziekten die nog niet of nauwelijks bekend waren in Nederland. De meesten kwamen incidenteel voor en zorgden voor een uitval van hooguit 10 procent van het fruit. Maar er waren twee schimmels die zorgden voor zware uitval: Fibulorhizoctonia psychrophila bij appels en Cadophora luteo-olivacea bij peren. ‘Deze schimmels zijn uniek voor Nederland. Wellicht groeien ze goed op de in Nederland geteelde appel- en perenrassen, maar het kan ook zijn dat ze vooral bij een lange bewaartijd de kop opsteken,’ aldus Wenneker.
De schimmels infecteren de vruchten tijdens het groeiseizoen en veroorzaken pas na maanden symptomen van rot
Marcel Wenneker
Wenneker ontdekte ook dat de veroorzakers van deze bewaarziekten een bijzonder kenmerk hadden. De schimmels infecteerden de vruchten tijdens het groeiseizoen, gingen daarna in rustfase en veroorzaakten pas na maanden zichtbare symptomen van rot. ‘Telers hadden de neiging om de appels en peren net voor de oogst met een fungicide te bespuiten, maar dat had dus geen zin, want de schimmels hadden het fruit al eerder geïnfecteerd’, constateert de praktijkonderzoeker.
Bladresten
Hij zoekt nu uit hoe de schimmels zich in leven houden in de boomgaard. ‘We onderzoeken de levenscycli van de schimmels. Het ziet ernaar uit dat ze verschillende substraten in de boomgaard, zoals appel– en perenbladresten en dood onkruid, koloniseren en in het fruitgroeiseizoen sporen maken die het fruit infecteren.’ Het lijkt zinnig om bepaalde substraten, zoals dood blad en onkruid, te verwijderen, zegt Wenneker, maar hij heeft nog geen advies voor de fruittelers. ‘Ik weet nog niet zeker waar de schimmelsporen precies vandaan komen. Dat onderzoek ik nu. Over twee jaar kan ik waarschijnlijk een gericht advies geven.’ Tot die tijd heeft hij een tussenoplossing voor de perentelers: behandel de peren na de oogst met een fungicide. Voor de appels is er geen chemische tussenoplossing.
De biologische fruitteelt is heel lastig, want het vochtige Nederland is een broeinest van schimmels
Marcel Wenneker
Wenneker wil toe naar een milieuvriendelijke bestrijding van de schimmels, maar dat is niet eenvoudig in Nederland, geeft hij aan. ‘De biologische fruitteelt is heel lastig, want het vochtige Nederland is een broeinest van schimmels.’ Hij pleit voor een systeembenadering om deze bewaarziekten te kunnen beheersen. Een dergelijke benadering vereist een goed begrip van de verspreiding van de ziekteverwekkers in de boomgaard, de afweermechanismen van vruchten en de interactie tussen de fruitplanten en schimmels.
Consument
Daarbij hoopt hij ook op een gedragsverandering bij de consument. ‘Het zou helpen als consumenten en supermarkten vlekjes op de appel en peer accepteren, want nu is de eis dat ze volledig gaaf zijn. Het is heel lastig voor de telers om residu-vrije appels en peren zonder vlekjes te produceren, terwijl de prijs ook nog eens laag is.’
Marcel Wenneker promoveerde op 25 februari bij Bart Thomma, hoogleraar Fytopathologie.