Foto: Shutterstock Promovendus Mert Gökalp, Marine Dierecologie, ontdekte dat sponzen zich goed thuis voelen in vervuild water nabij viskwekerijen, waar ze ook kunnen helpen met schoonmaken.
De afgelopen decennia is er meer interesse ontstaan voor het kweken van sponzen omdat deze dieren bepaalde biomaterialen maken. Zo produceert de spons Chondrosia reniformis collageen, dat kan worden gebruikt bij mensen na een operatie om te zorgen dat weefsel sneller teruggroeit. Gökalp: ‘Momenteel wordt collageen verzameld van zoogdieren, maar dit leidt tot ethische bezwaren, dus het zou geweldig zijn om een andere bron te hebben.’
Daarnaast is de spons een natuurlijke waterfilter die kan helpen om vervuild water weer schoon te maken, bijvoorbeeld bij viskwekerijen. Gökalp en zijn collega’s Ronald Osinga en Tim Wijgerde onderzochten wat de beste methode is om de sponzen te kweken. Ze voerden hun experimenten uit in de kustwateren van het schiereiland Bodrum in het zuidwesten van Turkije, waar veel viskwekerijen zijn. De resultaten werden gepubliceerd als coverstory in het Marine Drugs Journal.
Superlijm
De onderzoekers probeerden verschillende methodes uit om de sponzen te kweken in de buurt van de viskooien. Om een spons te kweken wordt een stukje spons afgesneden en op een PVC-plaat geplaatst. Vanuit dat stukje groeit weer een nieuwe spons. ‘Een probleem met Chondrosia reniformis is dat deze soort zeer mobiel is en letterlijk wegloopt van zijn kweekpositie’, vertelt Gökalp. De onderzoekers ontdekten dat ze dit het best konden voorkomen door de sponzen met superlijm vast te plakken. ‘We hebben eerst kippengaas geprobeerd, maar dat leverde problemen op’, zegt Gökalp. Zo bleef er veel sediment steken in het gaas, waardoor ook andere soorten zoals algen en zeepokken daar groeiden en met de sponzen concurreerden om ruimte.
Beter in vies water
Verder zagen de onderzoekers dat de sponzen bijna twee keer zo goed groeiden en overleefden in het vervuilde water rondom de viskooien dan in schoon water. Gökalp: ‘Dit komt waarschijnlijk omdat er meer voedsel beschikbaar is in de buurt van de viskwekerijen en misschien ook omdat er in het troebele water minder licht doordringt, wat sponzen fijner vinden.’
Het onderzoek laat zien dat het combineren van sponzen- en viskweek kan leiden tot een duurzamere visteelt. Gökalp onderzoekt momenteel hoe goed de sponzen zijn in het reinigen van het water onder verschillende omstandigheden, niet alleen in de buurt van viskwekerijen, maar ook in andere verontreinigde gebieden, bijvoorbeeld rondom afvalstromen afkomstig van stadsafvoerpijpen.