Foto: Shutterstock Oud-collega en emeritus hoogleraar Frank Berendse zet het debat over natuur in Nederland weer eens op scherp door in de Volkskrant te betogen dat de ‘natuur niets heeft aan Deltaplan’. Hij doelt op het Deltaplan Biodiversiteitsherstel dat onlangs werd gepresenteerd. Dat plan werd ontwikkeld door ecologen, natuur- en milieuorganisaties en vertegenwoordigers uit de agroketen. Een prestatie van jewelste.
Berendse ziet dat anders. De ecologen van het Deltaplan zouden naïef zijn en ingepakt door het agrobedrijfsleven. Het Deltaplan zou geen oplossing bieden voor twee fundamentele problemen, te weten ‘het te kleine natuurareaal en een landbouw die extreem vervuilend is’. Berendse weet wél hoe het moet, namelijk stevige fiscale maatregelen: afschaffen van de BTW op biologisch voedsel en belastingen op vervuilende landbouwproducten. Hogere prijzen moeten boeren compenseren door het verlies aan productie. ‘Nietszeggende polderprietpraat’ helpt niet, gelukkig doen ‘tal van kleine burgerinitiatieven’ dat wel. Is het echt zo eenvoudig?
Knoppen
Jammer dat Berendse zich niet heeft laten informeren door sociaalwetenschappelijk onderzoek. Uit Wagenings onderzoek blijkt dat (a) de geprezen burgerinitiatieven helemaal niet zoveel opleveren voor de natuur; (b) veel boeren meer aan natuurbeheer willen doen maar worden tegengehouden door het huidige landbouwsysteem; (c) het belastingstelsel maar één van de knoppen is waaraan moet worden gedraaid om een impuls te geven aan de verduurzaming van de landbouw.
In het verleden is het vaak weinig productief gebleken om het debat over landbouw en natuur te polariseren.
Ook Utrechts onderzoek wijst uit dat landbouwtransities veel complexer zijn dan door Berendse voorgesteld. Landbouwtransities zijn namelijk veel ingewikkelder dan op technologie gebaseerde transities (zoals de energietransitie) waar tot nu toe veel kennis over is opgebouwd. Bevlogen wetenschappers aan diverse Nederlandse universiteiten zetten zich in om kennis te ontwikkelen voor de verduurzaming van het landbouwsysteem.
Verduurzaming
Verder ziet Berendse over het hoofd dat veel meer in gang is gezet dan zijn kleine burgerinitiatieven. Vorige week werd de Green Deal natuur-inclusieve landbouw getekend, waarmee een belangrijke impuls is gegeven voor onderwijs over natuur-inclusieve landbouw. Vanuit de agroketen wordt in toenemende mate gestuurd op verduurzaming van de landbouw. Zo werken Rabobank, WNF en FrieslandCampina aan de Biodiversiteitsmonitor als basis voor beloningen voor natuurvriendelijke melkveehouders. Lamb Weston/Meijer presenteerde recent een plan voor de verduurzaming van de aardappelteelt. Vogelbescherming Nederland werkt samen met vele melkveehouders aan het herstel van onze weidevogels. Pachters en verpachters zoals ASR hebben recent gepleit voor een nieuwe pachtwet die gunstiger uitpakt voor bodem, boer en biodiversiteit. Vanuit de retail worden stappen gemaakt om duurzamere zuivel en voedselproducten in de schappen te zeten die zijn geproduceerd met respect voor natuur en leefomgeving. Etcetera.
Zeker, die initiatieven zijn redelijk recent en de achteruitgang van onze biodiversiteit is zeker nog niet gekeerd. Maar wetenschappers kunnen een bijdrage leveren door verder te gaan met onderzoek naar landbouwtransities en wat bovengenoemde initiatieven op kunnen leveren c.q. hoe veelbelovende initiatieven kunnen worden opgeschaald. Het is mooi te zien dat er op dat gebied al veel in gang is gezet.
Op scherp
In het verleden is het vaak weinig productief gebleken om het debat over landbouw en natuur te polariseren. Gezien het steeds breder onderkende belang van biodiversiteitsherstel in Nederland is het voor onze natuur beter om samen op te trekken in plaats van het debat op scherp te zetten vanuit eenzijdig ecologisch perspectief en simpele oplossingen.