Tekst: Eva van der Graaf
‘De natuur in Ivoorkust stelde me een beetje teleur. Er zijn nauwelijks bossen meer, het enige tropische regenwoud zit in het westen van het land, maar daar zat ik ver vandaan. Dit is natuurlijk wel een beetje cru om te zeggen, aangezien ik zelf werkte voor de sector die verantwoordelijk is voor het verdwijnen van het tropisch regenwoud.
In opdracht van ECOM, een wereldwijde handelaar in koffie en cacao, heb ik gekeken naar landrechten van cacaoboeren. Veel landrechten in Ivoorkust zijn op een traditionele, niet-formele manier geregistreerd. Dat maakt de grenzen onduidelijk en veroorzaakt conflicten bij de overerving van land. Sinds 1998 is er een wet die bepaalt dat landrechten geformaliseerd moeten worden, maar dat is slechts bij 4 procent van het land echt gebeurd; vooral bij grootschalige plantages. Voor kleine boeren is het onbetaalbaar. Daarom heb ik samen met een trainee uit Frankrijk onderzocht hoe ECOM zou kunnen helpen bij het formaliseren van landrechten.
Land als onderpand
Mijn dagelijkse werkzaamheden bestonden vooral uit informatie verzamelen. Ik ging langs bij overheidsinstanties, land surveyers en boeren. Ik heb ook een enquête opgezet, een soort van marktonderzoek waar vijfhonderd boeren aan meedoen. Die enquête moet ook de gegevens opleveren voor mijn thesis. Daarin ga ik kijken naar de ‘collatoralisabilty’ van land, oftewel de bruikbaarheid ervan als onderpand. Veel kleine boeren hebben geen toegang tot krediet. Formele landrechten verhogen mogelijk hun kans op een lening.
Op mijn vrije dagen ben ik veel uitgegaan in Abidjan. Er is daar een grote Franse expatgemeenschap waar ik via de stagiair die er voor mij was ben geïntroduceerd. Ik ben naar concerten geweest, heb tennisles en Franse les gevolgd en ging geregeld uit eten met mijn huisgenoten. In de weekenden ging ik een beetje op reis. Ik heb een weekend een motor gehuurd met een vriend. Bij een dorpje stap je dan op een willekeurig persoon af en huur je voor 15 euro diens motor voor een weekend. Ik had alleen nog nooit op een motor gereden, dus ik kreeg even een uurtje les.
Kinderarbeid
Een van mijn leerdoelen was om meer te leren over certificatie en daarom ben ik langsgegaan bij de exporteur van Tony Chocolonely en een aantal van hun cooperaties. Wat mij opviel was dat keurmerken heel moeilijk te controleren zijn. Van sommige landbouwmethoden en managementtermen waar ik het over had, zoals integrated pest management, hadden de boeren nog nooit gehoord. Kinderarbeid is ook zo’n lastig concept. Dat is niet zo zwart-wit. Ik heb kinderen aan het werk gezien op plantages, maar soms was het ook gewoon hulp, net zoals jij of ik zou helpen grasmaaien. Natuurlijk wil ik hiermee niet de gevaarlijke, intensieve kinderarbeid goedpraten, maar boeren afschilderen als slavendrijvers van hun eigen kinderen is ook niet eerlijk.
Ik vond het frappant om te zien dat, terwijl wij als bedrijf bezig waren met het verhogen van de productiviteit, de boeren vaak zeiden: “Het beetje dat ik verdien voldoet”. Als westerling willen we vooruitgang. De realiteit is dat de boeren daar vaak anders naar kijken.’