Beeld © Anton Sonnenberg
Er is enorm veel stro beschikbaar in de wereld waarmee nu weinig tot niets gedaan wordt. In China was het tot voor kort gebruik om stro van rijst en tarwe op het veld te verbranden, met milieuschade als gevolg. In landen als Thailand en Brazilië wordt de bagasse, het restproduct van de rietsuikerproductie, weggegooid of verbrand voor energieproductie. Die biomassa is echter geschikt als veevoer, maar dan moet de voedingswaarde van het stro wel verhoogd worden. Dat kan met schimmels, blijkt uit het promotieonderzoek van Nazri Nayan.
Suikerpolymeren
Plantencellen bestaan uit cellulose en hemicellulose, beide suikerpolymeren die herkauwers in principe goed kunnen afbreken. Maar de plantencellen bevatten ook 5 à 10 procent lignine en die lignine zorgt ervoor dat de plantencellen slecht afbreekbaar zijn voor herkauwers. Om de voedingswaarde te verhogen, moet de lignine worden afgebroken. Dat kan met chemicaliën, maar ook op biologische wijze.
In de natuur kan lignine alleen worden afgebroken door een bepaalde groep schimmels, de witrotschimmels, zegt John Cone, copromotor van Nayan bij de leerstoelgroep Veevoeding. Bekende witrotschimmels zijn de oesterzwam en de shiitake. Nayan testte verschillende witrotschimmels uit de schimmelcollectie van copromotor Anton Sonnenberg van Wageningen Plant Breeding. Hij ontdekte dat er grote verschillen zijn tussen schimmelsoorten en stammen binnen een soort om lignine af te breken.
Veredelen
Bovendien wist Nayan de afbraak van de lignine heel nauwkeurig te meten. Cone: ‘We werken ook samen met de leerstoelgroep Food Chemistry en die heeft zeer geavanceerde apparatuur om de lignine nauwkeurig te meten.’ Nu duidelijk is dat de lignine-afbraak per schimmeltype enorm varieert, opent dat mogelijkheden om schimmels te veredelen voor dit doel, zegt Cone. De paddenstoelengroep van Plant Breeding is een van de weinige groepen in de wereld die dat kan.
Tijdens de laboratoriumproeven braken de schimmels de lignine in een periode van 5 tot 7 weken af. Een tweede aio, Lei Mao, kijkt naar de conservering van het stro na de behandeling met de schimmels. Een derde aio, Eli Ratni, kijkt naar de voederwaarde van het stro in geiten en koeien. Verder liggen er plannen om de toepasbaarheid van het met schimmels behandelde stro in meerdere landen in de praktijk te toetsen. ‘We zijn bezig met projecten in Vietnam, China en Brazilië’, zegt Cone.
Methaan
Cone ziet ook andere kansen. ‘Nu produceren Nederlandse bedrijven methaan en ethanol uit zetmeel, dus uit voedselgewassen. Met behulp van deze schimmels kunnen we wellicht ook reststromen bewerken, zodat er cellulose uit bijvoorbeeld tuinafval beschikbaar komt voor de productie van methaan. Ik verwacht dat hiermee een nieuwe grondstof voor de industrie ontstaat.’