Beeld ©Shutterstock
De dienst Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) heeft de voedselzekerheidsprojecten van het ministerie in vier landen tussen 2012 en 2016 laten evalueren. Dat waren bijna 250 projecten waaraan het ministerie in totaal 1,5 miljard euro uitgaf. ‘Bij veel kleine, innovatieve projecten zie je dat de resultaten na afloop niet worden opgeschaald’, zegt Bodnár. ‘Een mooie uitzondering is het project Cascape van de WUR in Ethiopië. Cascape identificeert innovatieve boerenpraktijken op lokale schaal en is goed ingebed in het Agricultural Growth Programme van Ethiopië. Een ander mooi voorbeeld is het zaaigoedontwikkelingsprogramma, ook van de WUR, dat veldwerk met boeren combineert met een beleidsdialoog met de Ethiopische overheid. Zo krijg je duurzame ontwikkeling.’
Voedselkwaliteit
Verder bracht de evaluatie Food for thought van het ministerie nog een kwetsbaar punt aan het licht, stelt Bodnár. Veel projecten zorgen wel voor meer voedselproductie en hogere boereninkomens, maar kijken niet naar de voedselkwaliteit. ‘In Rwanda verhogen we de cassaveproductie, terwijl dat gewas de ondervoeding daar niet oplost. Mensen eten vaak voldoende calorieën, maar onvoldoende vitamines en mineralen. We moeten toe naar integratie van de beleidsdoelen landbouwproductie, gezonde voeding en duurzaamheid. Zo heeft Wageningen onderzoek gedaan naar de effecten van zoete aardappel variëteiten, rijk aan vitamine A, op ondervoeding in Kenia. Dat is goed voor het boereninkomen en de gezondheid.’
Bodnár wil daarom minder projecten in meer onderlinge samenhang. ‘We willen toe naar een Food Systems benadering, waarin we kijken naar betere voeding, vermindering van honger en hogere inkomens, maar ook naar duurzaamheid en klimaatverandering. WUR kan hier een belangrijke rol vervullen, want Wageningen is goed in het verbinden van disciplines en thema’s.’
Consultants
De evaluator ziet nog een rol voor WUR. ‘Het ministerie huurt nu vaak consultants in voor korte evaluaties van individuele projecten. Die stapel evaluaties levert vaak weinig strategisch inzicht op over hoe we onze doelstellingen het beste bereiken, en of de aannames achter ons beleid wel kloppen. We hebben het ministerie voorgesteld om minder, maar beter en langer lopend onderzoek te doen. WUR heeft dan veel te bieden.’
De evaluatie zal hopelijk een bijdrage leveren aan het nieuwe ontwikkelingsbeleid van minister Kaag, dat nog verder uitgewerkt moet worden op het thema voedselzekerheid. Waar WUR rekening mee moet houden, waarschuwt Bodnár alvast, is dat landbouw in het nieuwe beleid faciliterend is voor andere doelen, zoals het verminderen van armoede, conflict en migratie, het creëren van werkgelegenheid voor jongeren, en het aanpassen aan klimaatverandering. WUR moet dan ook deze nieuwe verbindingen leggen.
De IOB evaluatie ‘Food for thought’.