© Shutterstock
Nu even niet, want het is nog winter. Maar als het weer warmer wordt vliegt er ’s nachts van alles rond. Het aantal nachtvlinders overtreft met in Nederland circa 800 soorten verre dat van de dagvlinders. Maar hun talrijkheid neemt af. In de afgelopen dertig jaar is hun aantal met bijna een kwart (24 %) achteruitgegaan.
Afgenomen
Voor het eerst is nu een sterk negatief verband aangetoond met licht, blijkt uit onderzoek onder leiding van Frank van Langevelde (Resource Ecology Group) en Michiel Wallis de Vries (Plant Ecology & Nature Conservation Group). De populaties van soorten die naar het licht trekken zijn veel sterker in aantal afgenomen dan van soorten die niet naar het licht trekken of die zowel ’s nachts als overdag actief zijn. Daarbij is gekeken naar waarnemingen die zijn verzameld over een periode van dertig jaar.
Lichtvallen geven een indicatie van de talrijkheid van nachtvlinders. © Jurriën van Deijk
De onderzoekers hebben gebruik gemaakt van de gegevens van Noctua, een door de Vlinderstichting beheerde database voor waarnemingen van vlinders. Hierin bevinden zich tellingen die zijn verzameld met verschillende methoden, waaronder met zogeheten lichtvallen. Dat zijn constructies die vlinders vangen die op de lichtbron van de val afkomen. Ze verwarren het kunstlicht met de maan, waarop ze zich oriënteren.
481 soorten
De onderzoekers zetten over de jaren 1985-2015 het aantal gevangen vlinders per meting uit tegen de tijd. Dat leverde in totaal 481 (het aantal onderzochte soorten) trendlijnen op. Niet elke soort is evenveel in aantal afgenomen. Sommige soorten zijn stabiel gebleven of zelfs toegenomen. Maar de algehele trend is een overduidelijk neergaande lijn.
De populatietrend heeft duidelijk te maken met het feit dat de vlinders naar het licht trekken
Michiel Wallis de Vries
Met statistische analyses is vervolgens gekeken welke mogelijke oorzaken in het spel zijn. Daaruit blijkt zonneklaar dat kunstlicht van invloed is op de neergang. ‘De populatietrend heeft duidelijk te maken met het feit dat de vlinders naar het licht trekken’, zegt hoogleraar Ecologie en Bescherming van Insecten Michiel Wallis de Vries. ‘Het gedrag ten opzichte van licht is verklarend voor de waargenomen populatietrend.’
Opmerkelijk
De negatieve invloed van kunstlicht op afzonderlijke soorten was al eerder aangetoond. Volgens Wallis de Vries toont deze studie voor het eerst het effect op het niveau van populaties aan. En dat is best opmerkelijk. Kunstlicht verlicht maar een relatief klein deel van de omgeving. Het aangetoonde effect is een gemiddelde voor heel Nederland. Kennelijk reikt de invloed van kunstlicht veel verder dan de directe omgeving, concluderen de onderzoekers.
Dat kan bijvoorbeeld doordat verlichte wegen een barrière vormen voor vlinders of doordat de ‘lichtgloed’ boven steden verstrekkender gevolgen heeft dan gedacht. Nachtvlinders vormen de belangrijkste voedselbron voor vleermuizen en nachtvogels. Daarnaast zijn de rupsen ook van betekenis als planteneters. Ze vormen daarmee een voorname schakel in het voedselweb. De invloed van kunstlicht op nachtvlinders kan daarmee ook doorwerken naar andere soortgroepen.
Lees meer:
Kunstlicht verwart nachtvlinders
Groen licht voor de natuur?