<foto: Diogo Legroteria>
Dat blijkt uit onderzoek van de WUR, Naturalis en het Nationaal Instituut voor Amazone Onderzoek (INPA) in Brazilië.
Hoofdauteur Carolina Levis, promovendus bij de WUR en het INPA, weerlegt zo een wijdverbreid oordeel onder ecologen dat het Amazonegebied voor de komst van de Spanjaarden puur natuur was. ‘Jarenlang hebben ecologische studies de invloed van de precolumbiaanse volken op de bossen genegeerd’, zegt ze. ‘Onze resultaten geven duidelijk aan dat de flora in de Amazone gedeeltelijk een erfenis is van zijn verdwenen inwoners.’
Nederzettingen
De onderzoekers combineerden zo’n duizend bosinventarisaties van het Amazon Tree Diversity Network met kaarten van ruim drieduizend archeologische plekken in het Amazonegebied. Zo konden ze de samenstelling van het bos op wisselende afstanden van oude nederzettingen analyseren. Daarbij concentreerden ze zich op 85 boomsoorten waarvan al bekend was dat die in de afgelopen duizenden jaren zijn gedomesticeerd door Amazone-volkeren voor voedsel, onderdak of medicijnen. Tot die bomen behoren commerciële soorten als cacao, acai en paranoot. Deze soorten kwamen significant vaker voor in de buurt van de archeologische sites, melden ze deze week in Science.
Paranoot
De onderzoekers stuitten ook op gebieden in de Amazone waar een hoge biodiversiteit en grote populaties gedomesticeerde bomen beide voorkomen. Als voorbeeld noemen ze een zuidwestelijk gebied in de Amazone waar de paranoot nog steeds de basis vormt voor het levensonderhoud van de lokale bevolking. Maar ze kwamen ook gebieden tegen waar de relatie tussen gedomesticeerde plantensoorten en archeologische vindplaatsen minder duidelijk is. Daarvoor is meer archeologisch onderzoek nodig. De enorme omvang van het Amazonegebied stond dit archeologisch onderzoek lange tijd in de weg, waardoor de indruk werd gewekt dat het landschap ongerept was, maar door recent onderzoek aan oude nederzettingen van de indianen kan die relatie nu wel worden gelegd.
Hoogwaardig
De resultaten hebben belangrijke gevolgen voor de bescherming van het Amazonegebied, zegt medeauteur Flavia Costa van het INPA. De meeste gedomesticeerde bomen staan in het zuidwestelijke deel van de Amazone, een regio waar het regenwoud snel wordt gekapt. Dit gebied moet topprioriteit krijgen in de natuurbescherming omdat ze hoogwaardige bossen herbergt voor de mens, aldus Costa.
De onderzoekers hebben zich geconcentreerd op 85 boomsoorten, maar wijzen er op dat precolumbiaanse volkeren nog eens honderden andere van de in totaal 16.000 boomsoorten in de Amazone hebben beheerd. De betrokken onderzoekers, waaronder de Wageningse leerstoelgroep Bosecologie en bosbeheer, blijven daarom onderzoek doen aan de ecologische voetafdruk van de oude Amazonebewoners.