Na topoverleg met de zuivelsector (boeren, zuivelindustrie en supermarkten) besloot de Duitse landbouwminister Christian Schmidt deze week om de melkproductie te beperken. De zuivelfabrieken gaan afspraken maken met de boeren over productiebeperking en de minister zorgt er met wetgeving voor dat deze afspraak niet wordt gezien als kartelvorming. Bovendien belooft hij 100 miljoen aan inkomenssteun.
‘In feite is dit ook al gebeurd in Frankrijk’, zegt Jongeneel. ‘Daar hebben zuivelbedrijven met de boerenvoormannen afgesproken om de melkproductie te matigen en de prijs te verhogen. Ook in Nederland zie je dezelfde beweging. Friesland Campina besloot begin dit jaar om melkveehouders een premie te geven als ze hun melkproductie verlaagden. De toename van de melkproductie bleef maar doorgaan en Friesland Campina had te weinig capaciteit om die melk allemaal te verwerken. Maar dat waren initiatieven van marktpartijen en niet van de overheid.’
Is ingrijpen nodig?
‘De zuivelcrisis, met overaanbod en lage prijzen, duurt al ruim een jaar. Dat is erg lang. Bedrijven draaien met verlies en raken door hun financiële buffers heen. Ze komen in betalingsproblemen en moeten met de bank in gesprek. Er is op dit moment nog geen zicht op verbetering. De melkprijzen in de lidstaten zijn zo laag dat de opkoopregeling van boter en melkpoeder is geactiveerd. Dat verandert echter weinig aan het extreem lage prijsniveau. De Europese Commissie grijpt niet structureel in om het melkaanbod te verlagen. Die zegt: we hebben de melkproductie geliberaliseerd, de markt moet zijn werk doen.’
Mag Duitsland als Europese lidstaat zelfstandig ingrijpen?
‘De Europese wetgeving geeft de lidstaten ruimte om adhoc-maatregelen te treffen om een zuivelcrisis op te lossen. Ook Duitsland grijpt niet structureel in op de zuivelmarkt. De Duitse minister gaat voor tijdelijke productieverlaging en subsidiering van de boeren, zonder de productie rechtstreeks te beïnvloeden.’
Welke structurele oplossing werkt wel?
‘Quotering zou helpen om het aanbod te beperken. Maar de Europese Unie heeft de melkquota afgeschaft per 1 april 2015. Als reactie daarop is de melkproductie fors toegenomen. Nu zakken de prijzen in. De Europese Commissie wil niet terug naar de oude situatie, maar lidstaten vrezen de gevolgen van de marktwerking en willen hun eigen zuivelsector in stand houden. Met de opening van de markten en de afschaffing van de exportsubsidies is er eigenlijk ook geen weg terug meer.’