Het is onduidelijk of merels genieten van hun zang.
Foto: Duncan
In juli verschijnt Warblr, een app waarmee je smartphone vertelt welke vogel je hoort fluiten. Gelukkig kun je ook van vogelzang genieten zonder voorkennis. Het lied van de merel en nachtegaal klinkt ook de leek als muziek in de oren. Grote vraag is of vogels op de zelfde manier plezier beleven aan het maken of horen van hun ‘muziek’? Een simpele vraag die extreem lastig te beantwoorden is, zegt Marc Naguib, hoogleraar Gedragsecologie.
In zijn onderzoek bestudeert Naguib hoe vogels over langere afstanden communiceren. Mannetjesvogels zingen om een territorium af te bakenen en vrouwtjes te lokken. ‘Met ingewikkelde liedjes laten vogels zien: ik ben hier slim genoeg voor, ik ben fit.’ Dat is een vorm van seksuele selectie. Vrouwtjes kiezen hun partner op basis van een kenmerk dat op zichzelf niet nuttig is, zoals de staart van een pauw.
Onderzoekers van vogelzang kijken onder meer naar het repertoire – hoeveel deuntjes kan een individuele vogel fluiten. ‘Het is een beetje alsof je een nummer van de Beatles beoordeelt door het aantal noten te tellen’, zegt Naguib. Maar zelfs deze simpele methode levert inzichten op. Vogels met een uitgebreid repertoire, worden langer aangehoord door vrouwtjes en krijgen meer nageslacht.
Met ingewikkelde liedjes laten vogels zien: ik ben hier slim genoeg voor, ik ben fit.
Marc Naguib
Deuntjes turven vertelt je natuurlijk weinig over schoonheid, zegt Naguib, maar dat betekent niet dat wetenschappers hier geen oor voor hebben. ‘Zij denken al sinds Darwin hierover.’ Het blijkt echter lastig die schoonheid wetenschappelijk te vangen. Moderne technologie helpt hierbij een handje. Zo nam Naguib een uur zang op van de Noordse nachtegaal en liet computers zoeken naar patronen. In een vervolgonderzoek hoopt hij verschillen te ontdekken tussen de zang van vogels die wel of geen vrouwtjes veroveren.Het resultaat dat vrouwtjesvogels mannetjes kiezen die ‘betere’ muziek maken, is natuurlijk geen bewijs dat ze ervan genieten. Dit is mogelijk wel te ontdekken door vogels in de MRI-scanner te leggen, zegt Naguib. Wanneer ze hierin luisteren naar vogelzang, zie je welke hersengebieden geactiveerd raken. Licht hierbij het beloningscentrum op, is het een sterke aanwijzing voor het genieten van muziek. ‘We weten dat dieren positieve emoties kunnen ervaren’, zegt Naguib. ‘Het zou interessant zijn te ontdekken of dit te linken valt aan hun vocalisaties.’
Science Café, 19.45 op donderdag 30 april in Café Loburg, Wageningen.