De kwaliteit van de geurvallen om malariamuggen te vangen, is de afgelopen jaren gestaag verbeterd. Zo gebruiken de Wageningse entomologen al een goede geurval, met het zogenaamde MB5-mengsel, om muggen buitenshuis weg te vangen in het grootschalige malariaproject op het ‘malaria-eiland’ Rusinga in Kenia. Maar die geurval vangt alleen hongerige Anopheles-muggen en geen muggen die net een bloedmaaltijd hebben geconsumeerd.
Entomoloog Niels Verhulst werkt nu aan een geurmengsel dat die bloed gevoerde muggen wel vangt. In dit mengsel zit kooldioxide die op een nieuwe manier is geproduceerd. Tot dusverre werd de CO2 gemaakt door suiker met gist te laten fermenteren. In de nieuwe aanpak wordt melasse gefermenteerd. Die melasse is goedkoper dan suiker, maar blijkt ook stoffen te bevatten die de Anopheles-muggen zeer aantrekkelijk vinden, melden de onderzoekers in het Malaria Journal. Verhulst weet nog niet welke stofjes dat zijn, maar dit synthetische geurmengsel is nog aantrekkelijker voor de steekmug als onze eigen geur.
Groot voordeel van dit nieuwe geurmengsel is dat je muggen vangt die al hebben gegeten en dat je aan de hand van het bloedmonster kunt nagaan of de verschillende malariamuggen bloed van mensen of van vee consumeren. ‘Dit helpt het onderzoek naar de verspreiding van malaria buitenshuis enorm’, zegt Verhulst.
De bestrijding van malaria buitenshuis in Afrika wordt steeds belangrijker, nu de bestrijding binnenshuis behoorlijk succesvol is. Met behulp van geïmpregneerde klamboes is het aantal sterfgevallen door malaria sinds 2000 gehalveerd. Maar om de malaria echt uit te roeien, moeten ze ook buitenshuis worden bestreden.
Daarbij gaat de meeste aandacht uit naar de meest beruchte mug, de Anopheles gambiae. ‘We vangen specifieke muggen weg en weten nog niet veel over andere muggen die malaria verspreiden’, zegt Verhulst. Er zijn vermoedelijk zo’n dertig a veertig muggensoorten die malaria kunnen overdragen. Hij onderzoekt nu welke muggen malaria overdragen van mensapen op mensen. Daartoe verzamelt hij momenteel huidbacteriën en geur van chimpansees in Nederlandse dierentuinen en in Congo, om na te gaan of de Anopheles-muggen in het Wageningse onderzoekslab hun geurprofiel aantrekkelijk vinden. Uiteindelijk wil hij een geurmengsel vinden om malariamuggen te vangen die zowel mensen als apen steken.