<foto: de paarse radijs, waarop geen octrooi rust>
Het Europees Octrooi Verdrag verbiedt het octrooieren van essentieel biologische processen, zoals het kruisen van planten in de klassieke veredeling. Maar op de producten die daaruit voortkomen, zoals zaden en planten, kan volgens het octrooibureau wel octrooi worden verleend. Visser is verbaasd over die uitspraak. ‘Ik had verwacht dat de octrooirechtbank zou zeggen: nieuw gevonden biologische processen in planten zijn geen uitvindingen waarop je octrooi kunt aanvragen, dat zijn vondsten ofwel ontdekkingen van iets dat al bestaat. Maar de juristen van het octrooibureau oordelen dat biologische processen wel degelijk een uitvinding kunnen zijn.’
Worden octrooien hierdoor belangrijker?
‘Het blijft een complexe materie met verschillende uitkomsten. Op 20 maart deed de Rechtbank in Den Haag uitspraak in een zaak van kweker Taste of Nature, die patent had aangevraagd op een paars radijsje met extra gezonde bèta-carotenen. Daar was een concurrent mee aan de haal gegaan. Dat was geoorloofd, vond het octrooibureau, de paarse radijsjes konden niet geoctrooieerd worden omdat het zaad en de plant al voor de aanvraagdatum van het octrooi aan afnemers van Koppert Cress zijn geleverd. Het octrooi is om die reden nietig verklaard. Maar de uitspraak van het Europese Octrooibureau is slecht nieuws voor het kwekersrecht en de uitwisseling van materiaal en kennis tussen veredelaars.’
Waarom?
‘Als een veredelingsbedrijf een nieuw tomatenras ontwikkelt onder het kwekersrecht, dan mogen concurrenten van dat bedrijf verder veredelen met deze tomaat om een nog beter ras te ontwikkelen. Dat mag, vrij van kosten. De achterliggende gedachte daarbij is dat het veel tijd en geld kost voordat een nieuw ras op de markt komt. Maar als een veredelingsbedrijf een nieuw ras op de markt brengt met geoctrooieerde kennis erin, dan mag je dat ras niet zomaar gebruiken om een nieuw ras te creëren. Je moet dan eerst overeenstemming bereiken met de eigenaar van het octrooi voordat je verder mag veredelen. Daarnaast bestaat altijd de mogelijkheid dat de octrooi-eigenaar de licentie weigert of een heel hoog bedrag vraagt. Het idee dat je dus vrijelijk goede rassen kunt gebruiken om nog betere rassen te maken, wordt dus geblokkeerd. Het kwekersrecht staat daarmee dus haaks op het octrooirecht.’
Waarom krijgen octrooien dan de voorkeur boven kwekersrecht?
‘Vroeger duurde het tussen de 5 en 15 jaar voordat de concurrentie een beter ras had ontwikkeld, tegenwoordig – met de nieuwe veredelingstechnieken en moleculaire merkers – gaat dat veel sneller. Nu kan de concurrent jouw ras nemen en binnen twee jaar de smaak of kleur zodanig aanpassen dat hij een nieuw ras kan aanmelden. Dat is natuurlijk wrang als dat is gebaseerd op een techniek waar jij veel tijd en geld in hebt geïnvesteerd.’
Zijn er voor- en nadelen voor Wageningen UR?
‘Ik denk vooral nadelen. We hebben zelf octrooien, maar die leveren geen geld op, want we produceren zelf niets We hebben ook geen last van patenten op nieuwe rassen, want er liggen vaak afspraken dat we de gepatenteerde kennis mogen gebruiken in ons onderzoek. Ik denk dat we meer last krijgen van patenten op technologieën en methoden die we in ons onderzoek gebruiken. Het wordt een probleem als iedereen afzonderlijk met de eigenaar in gesprek moet om een licentie te kopen. Als de eigenaar die alleen wil geven tegen een hoge prijs of helemaal niet of juist niet aan jou, dan heb je een groot probleem. Het is dus aan te bevelen dat er zoveel mogelijk patenten in een platform terecht komen, zodat de technologie voor iedereen tegen een faire prijs beschikbaar komt. Zo is het nu ook geregeld bij patenten voor tv’s en auto’s die bij wijze van spreken stijf staan van de octrooien.’