Foto: Wim van Densen
Het oerwoud van Gabon trok onder de Wageningse botanicus Frans Breteler voorbij. Hij zweefde in een zeppelin over boomkruinen, zoekend naar onbekende planten in dit extreem diverse ecosysteem. ‘Ik zat met een verrekijker vlak achter de piloten en gaf de mensen die op een V-vormig platform onder de zeppelin stonden aanwijzingen.’ Nog steeds is maar 35 procent van de planten, zo schat hij, daar wetenschappelijk beschreven.
Breteler en andere Wageningse oud-herbariummedewerkers halen in Een geslepen herbarium herinneringen op aan het Herbarium Vadense. Begin 2014 verdween deze collectie van merendeels Afrikaanse planten naar Leiden. Het boek is een initiatief van Wim van Densen, omwonende van het herbariumgebouw, en kunstenaar Inge van Noortwijk die hielp de collectie te digitaliseren. Hun doel is de wetenschap die in het herbarium werd bedreven te vangen. Van Densen: ‘Hier werd nauwkeurig en systematisch de biodiversiteit in kaart gebracht.’
Hun boek biedt een levendige, maar weemoedige, oral history van het verdwenen herbarium. In een persoonlijk relaas vertelt plantkundige Carel Jongkind hoe hij leerde in de ‘groene oerwoudmuur’ diversiteit te zien en determineren. Maar ook de werknemers in Wageningen vonden hun werk prikkelend. Medewerkers ‘reisden’ via google maps naar afgelegen bergstreken in Kazachstan ‘waar zoveel jaar geleden dit nietige bloemetje was gevonden’.
Hier werd nauwkeurig en systematisch de biodiversiteit in kaart gebracht.
Wim van Densen
In de verhalen is verdriet over het vertrek nooit ver weg. Medewerkers maken zich zorgen over de toekomst van de collectie. Wordt het in Leiden geen stoffige museumcollectie die niet meer constant wordt ‘bijgeslepen’ door wetenschappers die planten herclassificeren, bestuderen en aanvullen? Had niet harder moeten worden gestreden voor behoud? Ook het ervaren dedain voor de ‘softe’ plantensystematiek doet pijn.
Gelukkig wordt er geëindigd met een positieve noot. Achterin het boek staan schitterende foto’s van historische plantenvellen. Kleurrijk en volgens de toenmalige mode versierd met een getekende bloempot.
Een geslepen herbarium: Herbarium Vadense in Wageningen 1896-2013, Wim van Densen en Inge van Noortwijk. 17,50 Euro. Te verkrijgen bij boekhandel Kniphorst en museum Het Depot in Wageningen of via densen01@kpnmail.nl.