‘Als één van de lucky few mocht ik mee naar de collegetour met Bill Gates. Zijn werk voor de Gates Foundation was absoluut inspirerend en ik ben ervan overtuigd dat hij het beste op heeft met de wereld. Toch liep ik met een bang hart de zaal uit. Bill’s visie op duurzaamheid en ontwikkeling zijn naar mijn mening op z’n best conservatief en op z’n slechtst ronduit gevaarlijk.
Technologie, innovatie en efficiëntie zijn de ultieme oplossingen om de wereld duurzaam te maken, vertelde hij. Met technologie kunnen we de wereld voeden, meer en goedkopere energie opwekken. Het antwoord is meer economie en handel, meer productie en welvaart, meer en slimmere computers die zich op meer manieren in ons leven gaan manifesteren en controleren.
Deze techno-utopishe visie druist in tegen wat we als Wageningse wetenschappers al lang weten: onze ecologische footprint moet krimpen, groei correleert sterk met degradatie van ecosystemen, efficiency moet gebalanceerd worden met veerkracht ter voorkoming van self-organized criticality, welvaart is niet hetzelfde als welzijn en oneindige groei op een eindige planeet is fysiek onmogelijk aangezien geen proces 100% efficiënt kan zijn. Bovendien: Historisch is er geen enkel voorbeeld te noemen van een maatschappij waarbij efficiëntie en innovatie tot duurzaamheid leidde. Op paaseiland was men vast erg efficiënt en innovatief in het gebruiken van alle stukken van de bomen die men omkapte. Een afname in energie-doorvoer met daarmee maatschappelijke complexiteit en/of een afname in populatie is noodzakelijk om binnen ecologische limieten te blijven.
Ik snap oprecht niet dat Bill, die in zijn werk dagelijks ziet hoe in Afrika de ecosysteemdiensten het massaal af laten weten om een leefbare omgeving te bieden aan haar inwoners, niet inziet dat economie een sub-systeem is van de ecologie. Zijn onbegrip voor het kantelpunt waarop we ons begeven kwam goed naar boven toen de werken van Thomas Piketty en Naomi Klein ter sprake kwamen. Hij ziet nog niet de ontwrichtende kracht van groei en de ecologische en sociale uitbuiting die daarmee samengaat.
Ik had gehoopt dat Bill hierin verder zou zijn en voor een duurzame, inclusieve, democratische en binnen ecologische limieten opererende samenleving zou pleiten. Hij zegt dat een mensenleven overal evenveel waard zou moeten zijn en ik steun hem van harte in het waarmaken van dat voornemen, maar accepteer alsjeblieft de ecologische, sociale en economische consequenties voor die leiden tot radicale verandering die bij zo’n strevenswaardig statement horen.
Erik-Jan van Oosten is student urban environmental management . Hij was een van 1600 studenten die bij de opnames van College Tour waren en Bill Gates mochten interviewen.