Vrijdagmiddag, half vijf, 29 studenten maken zich op voor een pittig vragenuurtje. Buiten wuiven de palmen en het is dertig graden in Singapore. Aan de andere kant van de wereld test docente Julia Diederen de camera en de verbinding. In Wageningen is het half elf ‘s ochtends en nog niet eens vijftien graden. De tweedejaars bachelorstudenten aan de Nanyang Technological University (NTU) zijn de eersten die, naast hun reguliere studie, het Wageningse vak Food Chemistry volgen. Tijdens de wekelijkse videosessie met de docent kunnen ze vragen stellen en geeft Diederen extra uitleg. De studenten die ze op het scherm voor zich ziet, ogen wat verlegen. Als iemand een vraag wil stellen, zoomt de camera in op zijn gezicht en gaat het microfoontje aan. Ze stellen goede vragen, vindt Diederen. ‘Ik merk dat er serieus gestudeerd wordt. Ze willen meer weten dan wij aanbieden’.
De samenwerking met Singapore markeert voor Wageningen University het begin van een buitenlands avontuur. Voor het eerst wordt een Wagenings vakkenpakket aangeboden aan studenten die nooit voet op Nederlandse bodem hoeven zetten. Een kleine dertig studenten van Nanyang volgen de komende jaren vijf Wageningse vakken levensmiddelentechnologie. Samen met vijf lokale vakken vormt dat een afgerond geheel, een major Food Science and Technology, dat het stempel van zowel Wageningen als van Singapore draagt.
Perfect storm
Het bijzondere project is al twee jaar in voorbereiding. Hoogleraren Remko Boom en Harry Gruppen kregen het idee voor een gezamenlijk programma in het najaar van 2012, toen ze met een groep PhD’ers Singapore bezochten. De plannen kwamen in een stroomversnelling toen koningin Beatrix in 2013 een staatsbezoek bracht aan Singapore. Met het vooruitzicht dat hij drie minuten met haar mocht praten, vloog Gruppen toen halsoverkop naar de Aziatische stadstaat. Zijn inspanning was niet tevergeefs: de koninklijke aandacht voor zijn plannen zorgden ervoor dat de raderen in werking traden en het programma nu, anderhalf jaar later, van start is gegaan.
‘Vergis je niet, NTU is een topinstelling’, vertelt Gruppen over de partneruniversiteit in Singapore, waarvan de chemische faculteit tot de top 75 van de Shanghai Ranking behoort. ‘Het is een logische keuze om met hen samen te werken, omdat hun kennis de onze aanvult.’ Daarnaast is een Wageningse opleiding in Zuidoost-Azië een waardevolle investering, meent hij. ‘De industrie trekt met R&D die kant op. Dan is het goed om daar voet aan de grond te hebben.’ Singapore is daarbij de meest geschikte locatie volgens hem. Niet alleen omdat het centraal ligt en goed bereikbaar is, maar ook omdat het een klein, sterk verstedelijkt gebied is met een grote haven. Net als Nederland.
Gruppen kreeg naar eigen zeggen veel steun bij het opzetten van de major. ‘Vanaf het staatsbezoek zijn er mensen op gezet om dit echt goed te regelen, te onderhandelen en de vaart erin te houden’, vertelt hij. ‘Het idee komt van een paar hoogleraren, maar het paste kennelijk uitstekend in de visie van de WU.’ Rector Magnificus Martin Kropff beaamt dit. De Wageningse universiteit staat volgens hem voor de uitdagende taak om steeds meer mensen op te leiden, waarbij een hoge kwaliteit van het onderwijs een absolute vereiste is. Wageningen is daarbij niet de eerste universiteit die voor oplossingen over de grens kijkt. Sommige universiteiten werken zelfs aan een complete campus in het buitenland. Maar dat gaat Kropff te ver. ‘Dat is een enorme investering in infrastructuur. Daarom zoeken wij liever sterke partners: universiteiten van wereldklasse met complementaire kennis en goede studenten. Liefst met een internationaal karakter.’ Maar zo’n strategie is behoorlijk abstract, erkent hij, tot er een kans voorbij komt zoals in Singapore. Kropff: ‘Dit is gedragen door enthousiaste docenten, Singapore wil investeren en het paste in onze strategie. Echt een perfect storm in de goede zin.’
Practica worden uitgesmeerd over een heel semester
De foodcourt op NTU campus
Zelfstudie kan in Singapore in de openlucht
Kennisclips
Om een major op afstand te kunnen geven, moesten flink wat praktische hordes worden genomen. Want hoe kun je de stof overbrengen? En hoe kun je studenten aan de andere kant van de aardbol motiveren? Domweg een college opnemen is totaal inefficiënt gebleken, aldus Kropff. ‘Dat voldoet niet aan onze normen. Afstandsonderwijs moet echt iets toevoegen.’ Het Wageningse antwoord is de kennisclip, een cruciaal onderdeel van de lesmethode. Dat zijn filmpjes van acht minuten met afgebakende brokjes informatie. ‘We hebben er zestig gemaakt alleen al voor het vak Food Chemistry, een enorme klus’, vertelt Diederen. ‘Een medewerker is maandenlang fulltime bezig is geweest de stof logisch op te delen en om alles voor te bereiden.’ De ervaring die zo werd opgedaan bleek echter ook voor het reguliere onderwijsprogramma waardevol. ‘We kunnen de kennisclips goed gebruiken nu het vak in Wageningen gegroeid is van 90 naar 140 studenten.’
Een andere uitdaging lag in het afstemmen van de verschillende onderwijssystemen op de twee universiteiten. In Singapore worden vakken bijvoorbeeld uitgesmeerd over een heel semester, waar in Wageningen de collegeblokken maar acht weken duren. Daarnaast verschilt de indeling van de practica. ‘Zij hebben hun practicum maandenlang op een vaste ochtend’, vertelt Gruppen. ‘Wij doen dat in anderhalve week fulltime.’ In december vliegt Diederen naar Singapore om dat intensieve practicum te geven. De studenten moesten daarvoor twee weken van hun vakantie opofferen, anders paste het niet. Ook over de beoordeling en allerlei regels moest overeenstemming komen. ‘Een onvoldoende hier moet ook daar onvoldoende zijn’, zegt Gruppen. ‘En volgens NTUregels mogen docenten hun tentamenvragen niet digitaal versturen. Nu gaan de vragen in een envelop met DHL heen en weer.’
Een lastiger verschil is dat de Bachelor in Singapore een volwaardige opleiding is, die zelfs toegang geeft tot een PhD. ‘Voor ons is juist de master belangrijk, daar willen we een double degree van maken’, aldus Gruppen. ‘Dat vergt aanpassen en onderhandelen.’
Food guy
Niet alleen Wageningen, ook de Nanyang Universiteit zet hoog in op de samenwerking, zo blijkt wanneer we een bezoek brengen aan de campus in Singapore. Professor William Chen staat daar aan het hoofd van het gezamenlijke onderwijsprogramma. Terwijl hij een deel van de enorme campus laat zien, van grote collegezalen tot uitgebreide foodcourts, legt hij uit waarom Singapore investeert in dit programma.
‘Bijna al het voedsel dat wij consumeren is geïmporteerd. Dat is risicovol, dus de overheid wil weerbaar zijn in tijden van crisis.’ Voedsel moet houdbaar gemaakt worden, verspilling kan omlaag, maar ook gezondheid is belangrijk in het sterk vergrijzende land. Aan dit soort vraagstukken moeten de afgestudeerden straks bijdragen, en Singapore heeft daar geld voor over. Wageningse kennis is daarbij cruciaal. ‘Wij hebben geen expertise in levensmiddelentechnologie. Met protocollen uit journals komen we niet verder. We willen onze handen vuil maken, leren in de praktijk, we willen doen en denken als een food guy.’
We willen onze handen vuil maken, leren in de praktijk, we willen doen en denken als een food guy
Chen selecteerde zelf de beste studenten van zijn faculteit, die het programma als een extraatje naast hun studie doen. ‘Voor onze universiteit is deze samenwerking een belangrijke stap,’ vertelt hij. ‘Het is het eerste in zijn soort. We hopen dit in vijf jaar uit te kunnen bouwen naar een volwaardige afstudeerrichting.’ Voor zijn studenten is het extra diploma aantrekkelijk om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. De komende maanden overleggen de twee universiteiten over hun gezamenlijke toekomst. Het ligt het meest voor de hand om gezamenlijk PhD-ers op te leiden. Die kunnen een rol spelen door de onderlinge banden te versterken en eventueel onderwijs te verzorgen op master niveau. Als het zover komt.
Martin Kropff heeft alle vertrouwen in deze opzet, maar hij is ook enigszins voorzichtig. ‘We bekijken het stap voor stap. Het is spannend of we een gezamenlijke MSc van de grond krijgen, en of bedrijven echt stageplekken bieden.’ Ook binnen de organisatie moet de motivatie hoog blijven. ‘Veel hangt af van het blijvende enthousiasme van onze docenten. Maar dit is een prachtige kans om ons onderwijs te versterken.’
Foto’s: Sven Menschel en Nicolette Meerstadt