Cocroft confronteerde de plant Arabidopsis met geluidopnamen van knagende insecten. De plant ging hierop vrijwel onmiddellijk het voor de rups giftige mosterdolie aanmaken. Bij controleplanten in een stilteruimte vond hij geen verhoogde concentratie mosterdolie als hij de rupsen losliet op de planten.
‘Planten kunnen niet echt ‘horen’, want ze hebben geen oren of auditieve zintuigen, voor zover bekend’, zegt de Wageningse entomoloog Joop van Loon. ‘Maar dat planten reageren op trillingen in de lucht, kan ik me voorstellen. Er is vaker geconstateerd dat planten reageren op trillingen via de lucht of de bodem en dat die trillingen de fysiologie van de plant beïnvloeden, dus een effect hebben op groei en ontwikkeling. Als deze studie klopt, zouden de trillingen ook een subtiel effect hebben op de biochemie van planten. Met nieuwe technologie kun je steeds vaker zwakke signalen en subtiele veranderingen in de plant opmerken.’
Dus u bent niet verbaasd?
‘Nee, niet over het effect van trillingen, wel over dat alleen trillingen veroorzaakt door het bijten van een rups een reactie veroorzaken en krekelgeluid niet. Eerder is al aangetoond dat planten vluchtige stoffen herkennen, planten kunnen als het ware ‘ruiken’. Ze hebben geen neus, maar bezitten eiwit-receptoren die vluchtige stoffen binden, waarna een chemisch proces op gang komt dat zorgt voor de aanmaak van verdedigingsstofjes. Daar zijn inmiddels tientallen artikelen over verschenen, maar er zijn nog steeds non-believers die dit subtiele proces in twijfel trekken. Het betekent een paradigma-verandering, want het werd voor onmogelijk gehouden.’
Komt dat vaker voor?
Twee onderzoekers suggereerden dit al in 1983 in de geruchtmakende ‘Talking trees’ publicatie. Ze werden voor fantasten versleten, de publicatie hinderde hun carrière, maar ze hebben uiteindelijk wel gelijk gekregen – bomen waarschuwen elkaar voor schadelijke insecten via vluchtige stoffen.’
‘Mijn collega Marcel Dicke was een van de eersten die publiceerde over het feit dat planten stofjes aanmaken die de natuurlijke vijanden van vraatinsecten aantrekken. Ze roepen als het ware om hulp. Ook daarop is veel kritiek geweest, zowel op de inhoud als het taalgebruik – planten kunnen helemaal niet om hulp roepen. Dicke had moeite om zijn eerste paper gepubliceerd te krijgen.’
Gaat er nu een nieuwe wereld open?
‘Dat valt wel mee. Planten blijven last houden van insectenschade, hun ‘oren’ en ‘noodsignalen’ zorgen niet voor een 100% effectieve verdediging. Bovendien kunnen de meeste planten prima herstellen van insectenschade. Sommige bomen worden in het voorjaar helemaal ontbladerd door bepaalde rupsen en hebben zich na een paar maanden volledig hersteld. Misschien gaat er voor sommigen van ons een nieuwe wereld open, maar niet in de natuur.’