‘Als je in zuid-Soedan geld geeft, is dat altijd politiek – daar kun je niet omheen’, zegt Twijnstra. ‘Maar Nederland heeft, net als andere financiers als de Wereldbank, de machtsstructuren niet goed in kaart gebracht. De gedachte was: we gaan een nieuwe staat van de grond af opbouwen, met nieuwe overheidsinstellingen, een nieuw belastingstelsel en andere technische hervormingen. Maar die hervormingen hebben weinig invloed gehad, want de oude machtsstructuren vanuit de burgeroorlog met noord-Soedan waren er nog. Er was teveel aandacht voor state building en te weinig aandacht voor nation building.’
Welke problemen zijn onderschat?
‘De Zuid-Soedanese economie draaide vooral op olie-inkomsten, maar die olie kon alleen via een pijpleiding door noord-Soedan worden verkocht. Toen de regeringen het niet eens werden over de transitkosten, draaide zuid-Soedan de oliekraan helemaal dicht in 2012. Daardoor kromp de economie met 90 procent en konden de diepgewortelde problemen binnen het leger en de politieke top niet meer met oliegeld worden afgekocht.’
Is de ontwikkelingshulp dus weggegooid geld?
‘Niet per se. De instellingen in de hoofdstad Juba houden niet op te bestaan door de burgeroorlog. De douane aan de grens met Oeganda, die zeer corrupt was, is enorm verbeterd. Maar de hervorming van de financiële dienstverlening, waar Nederland mede in heeft geïnvesteerd, laat te wensen over, dat is nog steeds een zootje. De oude machtsstructuren houden hervormingen tegen als ze er niet aan kunnen verdienen. De donoren hebben daar te weinig oog voor gehad.’
Is de huidige burgeroorlog een etnisch conflict?
‘Nee, dat wordt er nu van gemaakt, maar het is een politiek conflict. De regering heeft een andere toekomstvisie dan de oppositie over democratisering, de verhouding met noord-Soedan, de verdeling van de olie-inkomsten en de integratie van voormalige rebellen in het staatsleger.’
Rens Twijnstra promoveert op 1 Juli op ondernemerschap in zuid-Soedan bij Thea Hilhorst, hoogleraar Humanitarian Aid and Reconstructon.