De ammoniakuitstoot in de landbouw is sinds 2000 met zo’n 30 procent gedaald. Dat komt tenminste uit een emissiemodel dat onderzoekers van RIVM en Wageningen UR samen met het CBS hebben opgesteld. Maar die daling zien we niet terug in de gemeten ammoniakconcentratie in de lucht. Die concentratie, op basis van metingen in landbouw- en natuurgebieden, daalde sinds 2000 niet, aldus het RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving. ‘Ik heb daar geen directe verklaring voor’, zegt de Wageningse ammoniak-onderzoeker Gerard Velthof.
Dit nieuws leidt tot een hoop onzekerheid over het ammoniakbeleid. Boeren zeggen: de luchtwassers die we moesten aanschaffen zijn weggegooid geld.
‘We weten dat luchtwassers de ammoniakemissie verminderen. Dat geldt ook voor injecteren van mest, ook dat verlaagt de ammoniakemissie. Alleen uit zich dat niet in een lagere concentratie ammoniak in de lucht volgens de RIVM-meting. We hebben in het emissiemodel te maken met veel aannames en onzekerheden. Maar ook de meting van de concentraties in het meetnet van RIVM is behept met onzekerheden. Om te achterhalen waarom de trend bij de ammoniakemissie verschilt van de trend bij de concentraties, moeten we onderzoek doen.’
Welke onzekerheden zijn er?
‘In het emissiemodel gaan we er vanuit dat de bemestingsregels en ammoniakmaatregelen in de praktijk worden nageleefd. Indien dit niet het geval is, dan ontstaat er een verschil tussen de werkelijke en berekende ammoniakemissies. Het weer heeft ook een groot effect op de werkelijke ammoniakuitstoot. Bij regen is de emissie na het uitrijden van mest laag, bij droog weer en veel wind is de emissie hoog. Een nat of droog voorjaar heeft dus een groot effect op de feitelijke ammoniakemissies, maar dat zie je niet in het emissiemodel dat werkt met gemiddelde emissiefactoren. Wellicht is het klimaat veranderd en heeft dat effect. Het lijkt mij zinnig om dit soort aspecten stuk voor stuk door te lichten.’
Waarom gaan we de ammoniakemissies niet meten, net als de concentratie?
‘Omdat dat eigenlijk niet te doen is. Je hebt heel veel ammoniakbronnen, je kunt niet bij elk boerenbedrijf en weiland een meter zetten. Dus doe je metingen op meerdere plekken en vertaalt die naar een landelijk model. Bovendien komt er ammoniak uit Duitsland, we importeren en exporteren ammoniak. Er is dus geen 1-op1-relatie tussen de berekende ammoniakuitstoot voor geheel Nederland en de op verschillende locaties gemeten ammoniakconcentratie.’