Had de onderscheiden Afghanistan-militair Marco Kroon zelf drugs gebruikt of was hij louter in aanraking gekomen met cocaïne? Die vraag lag in 2011 voor bij de rechtbank in Arnhem. De rechtbank kwam er niet uit en sprak Kroon vrij. Analytisch-chemicus Wilco Duvivier hoopt in voorkomende gevallen wel uitsluitsel te kunnen geven. ‘Nu is het nog lastig om onderscheid te maken tussen drugs op je haar of drugs in je haar. In het laatste geval wordt aangenomen dat je drugs hebt gebruikt’, zegt de onderzoeker.
Duvivier werkt met een massaspectrometer (MS), voorafgegaan door direct analysis in real time (DART). De DART-ionisatie zorgt er voor dat verschillende moleculen een positieve of negatieve lading krijgen, zodat de massaspectrometer ze kan meten. Hij leverde onlangs het bewijs dat hij met zijn nieuwe methode de verbinding THC – de werkzame stof in cannabis – in haren kan aantonen.
Het voordeel van de nieuwe methode is dat je over een lange tijdsperiode kunt terugkijken. Stoffen als THC en cocaïne komen in het bloed terecht maar zijn na een paar dagen of weken verdwenen. Ze komen echter via het bloed ook in de haren van een verdachte terecht. Door een haarlok te analyseren met DART-MS, kun je het gebruik van bijvoorbeeld cannabis van maanden terug alsnog aantonen. Duvivier: ‘Met DART scan je over de gehele lengte van de haarlok. Je krijgt zo een soort tijdlijn of iemand drugs heeft gebruikt’. Die gegevens kunnen welzijnswerkers bijvoorbeeld gebruiken om te bepalen of de kinderen van drugsouders uit huis moeten worden geplaatst of dat deze ouders inmiddels clean zijn.
Tot dusverre worden drugs in haren opgespoord via een andere methode, namelijk vloeistof chromatografie gevolgd door massaspectrometrie (LC-MS). Dat is een vrij omslachtige methode, waarbij je de haren eerst moet opknippen in korte segmenten en elk daarvan moet oplossen in natronloog om de moleculen er via extractie uit te halen. Daar ben je zeker een halve dag mee bezig, zegt Duvivier, terwijl je met de DART-methode in een paar minuten klaar bent.
In zijn vervolgonderzoek wil hij ook nog onderscheid maken tussen sporen van bijvoorbeeld drugs op de haren of in de haren. Daarvoor doet hij momenteel tests met het wassen van haar voor ze het analyseapparaat in gaan. ‘Het idee is dat je dan alle externe drugs eraf wast, zodat je alleen nog de drugsmoleculen in het haar kunt meten.‘ Je hebt alleen wel een pluk haar nodig. Van een kale kop als die van Marco Kroon kun je niets plukken.
Duvivier publiceerde de resultaten onlangs in het tijdschrift Rapid Communications in Mass Spectrometry. Het onderzoek is gefinancierd door een NWO-fonds op het gebied van forensisch onderzoek. De nieuwe methode is onder meer interessant voor het Maastricht Forensisch Instituut en voor RIKILT, partners in het onderzoeksproject.