Partijen met gezonde (links) en zieke (rechts) zalmeitjes (Foto: Irene de Bruijn)
Dit ontdekten ecologen van Wageningen Universiteit en het NIOO door systematisch te bekijken welke invloed aanwezige bacteriën hebben op de gezondheid van visseneitjes. De resultaten verschenen eind maart in het ISME Journal.
Doelwit van de studie was Saprolegnia. Deze oomyceet, een organisme dat het meest op een schimmel lijkt maar meer verwant is aan bruine algen, tast gemiddeld zo’n 10 procent van de zalmeitjes aan. Deze zieke eitjes halen kwekers handmatig uit hun broedsels. Vroeger gebruikten ze bovendien het bestrijdingsmiddel malachiet groen dat sinds is verboden in de Europese Unie. Er bestaat dus een behoefte aan nieuwe duurzame bestrijdingsmiddelen, zeker omdat aquacultuur een snelgroeiende industrie is.
In hun zoektocht haalden de Wageningers twaalf ladingen zalmeitjes van een Schotse kwekerij. Hiervan was de helft gezond, terwijl de andere partijen ernstig waren aangetast door Saprolegnia. In het lab maakte het echter niet uit waar de ecologen keken, overal vonden ze ziekteverwekkers. Iets beschermde de ‘gezonde’ eitjes dus. En wat wel verschilde tussen gezond en ziek waren de bacteriegemeenschappen die leefden op de eitjes. In een laboratoriumtest bleek dat één van de bacteriën die vooral op gezonde eitjes voorkwam, Frondihabitans, hen te beschermen.
We zijn druk bezig het samenspel tussen micro-organismen en viseitjes te ontrafelen
Yiying Liu
Het lijkt misschien vreemd dat juist een bacterie zijn gastheer beschermt. Toch vind je op veel plaatsen ‘goede’ bacteriën die beschermen tegen ziekte, zegt Irene de Bruijn, postdoc bij Fytopathologie ten tijde van het onderzoek: ‘Wij ontdekten bijvoorbeeld dat bodems soms ziektes konden onderdrukken. Je zag dan vatbare planten en ziekteverwekkers, maar toch gebeurde er niets. In die bodems bleken bacteriën te zitten die schimmelremmende stoffen produceren.’ En ook in ons eigen lichaam vind je nuttige gemeenschappen van darmbacteriën die voor een gezonde spijsvertering zorgen. Een verstoorde darmflora vergroot juist de kans op diabetes type 2, obesitas en zelfs angststoornissen.
Op de zalmeitjes leeft dus tenminste één ‘goede’ bacterie. PhD-student Yiying Liu verwacht echter dat de werkelijke situatie ingewikkelder is: ‘Misschien zijn er nog meer beschermde bacteriën of werken ze samen.’ Toch is de belangrijkste open vraag hoe de bacterie zijn beschermende werk nu precies doet. Testjes wijzen er op dat hij geen antibiotica produceert en misschien houdt hij dus simpelweg de plekjes bezet waar schimmels zich willen nestelen. Liu: ‘We hebben eigenlijk nog geen idee en zijn druk bezig het samenspel tussen micro-organismen en viseitjes te ontrafelen.’