Afgelopen november werd al gespeculeerd over mogelijke fraude toen een artikel in Cell werd teruggetrokken. Ook bestonden er al grote twijfels over een artikel in een ander gerenommeerd tijdschrift Nature. Nu staat dus vast dat er sprake is van fraude, concluderen de Utrechtse en landelijke commissie voor wetenschappelijke integriteit, aangevuld met een commissie van vakinhoudelijke experts. Zij vonden in twee andere artikelen, in Nature en Development, aanwijzingen van manipulaties.
De fraude zou alleen zijn gepleegd door Pankaj Dhonuksche, een onderzoeker die op alle betroffen publicaties eerste of laatste auteurs was. De medeauteurs treft geen blaam. Dhonuksches fraude bestond uit het manipuleren van afbeeldingen. Het is een normale praktijk om deze bij te knippen en bewerken voor meer duidelijkheid. In deze artikelen waren illustraties echter bewerkt zodat hun betekenis veranderde. Ze leken zo conclusies te ondersteunen die niet spraken uit de originele data.
Volgens Scheres, hoogleraar Ontwikkelingsbiologie in Wageningen, is voor een wetenschappelijk artikel in Cell in 2012 op een ongeoorloofde manier data bewerkt. Dit artikel is vorig jaar november teruggetrokken. Voorts heeft Dhonukshe voor een artikel uit 2013 in Nature identieke microscopische opnamen hergebruikt en als verschillend gekenmerkt. Dit Nature-artikel wordt binnenkort teruggetrokken. Scheres: ‘Dit is heel vervelend, maar het is het enige wat ons als wetenschappers direct te doen staat bij ontdekking van ongeregeldheden. Wij moeten ons vakgebied zuiver houden.’
Dhonukshe ontkent nog steeds dat er sprake is van wetenschappelijke fraude en manipulatie van data. ‘Ik erken en betreur dat er fouten zijn geslopen in tien van de 180 illustraties bij een publicatie in het blad Nature’, zegt hij in een persbericht, ‘maar die fouten laten het onderzoek en de uitkomsten daarvan onverlet.’
Dhonukshe studeerde af in Wageningen als moleculair bioloog en werkte tot 2012 bij de groep van Ben Scheres aan de Universiteit Utrecht. Daarom stelde die universiteit een onderzoek in naar publicaties van Dhonukshe die in die periode zijn ontstaan. Scheres kwam vorig jaar met een deel van zijn groep over van Utrecht naar Wageningen. Dhonukshe werkte toen al bij de universiteit in Gent, die zijn arbeidsovereenkomst in augustus 2013 verbrak.