In het proefschrift From animals to crops waarop Jerke de Vries vorige maand promoveerde ontbreken een paar pagina’s. Het gaat om het dankwoord achterin het boek, waarin hij zich in een paar regels tot God richt en een schutblad voorin met een citaat van Augustinus. En dat mag sinds het begin van dit academische jaar uitdrukkelijk niet meer. De Vries, op de hoogte van de nieuwe richtlijn, kreeg van Dean Johan van Arendonk de keuze: afplakken of de promotie wordt afgeblazen. De Vries koos voor een alternatief: hij knipte de gewraakte pagina’s uit zijn boek. ‘Afplakken dat wilde ik niet. Ik ga mezelf niet censureren.’
Het voorval met De Vries is het eerste voorbeeld van een openlijke aanvaring met het College voor Promoties over een religieuze uiting in een proefschrift. Politieke en religieuze uitingen mogen niet in proefschriften. Dat is op zichzelf geen nieuw beleid, legt Van Arendonk uit. Maar in dankwoorden wordt daar nogal eens de hand mee gelicht. In september kregen alle hoogleraren daarom een brief van het CvP waarin werd gewezen op hun verantwoordelijkheid als promotor voor een correct dankwoord: eentje zonder politieke en religieuze uitingen.
Als een promovendus in zijn dankwoord drie pagina’s over zijn paard schrijft alsof het God de Heer is mag dat wel
Peter Groot Koerkamp
In het geval van De Vries lag die taak bij de hoogleraren Peter Groot Koerkamp (Farm Technology Group) en Imke de Boer (Dierlijke productiesystemen). Na veel discussie stemden zij toe om de gewraakte passages te laten staan. Volgens De Boer stond de promovendus erop dat de passages intact bleven. Groot Koerkamp erkent dat hij ongelukkig is met het beleid rond dankwoorden. ‘Mijn persoonlijke mening is dat het dankwoord van De Vries moet kunnen. Wat is religieus? Er is een grijs gebied. Als een promovendus in zijn dankwoord drie pagina’s over zijn paard schrijft alsof het God de Heer is mag dat wel.’
Groot Koerkamp denkt bovendien dat de regel niet te handhaven is. ‘Je kunt er ook in drie zinnen omheen draaien, waarbij het voor iedereen duidelijk is dat je God bedoelt. Promovendi zullen heel creatief worden om te zeggen wat ze willen. Het moet toch kunnen dat iemand in een dankwoord zegt waar hij in gelooft. Het dankwoord is per slot van rekening geen wetenschap, maar een persoonlijk deel van het proefschrift.’ De Vries gaat een stapje verder. ‘Er zou juist gepleit moeten worden dat kandidaten iets van hun maatschappelijke, politieke en religieuze context opnemen in hun dankwoord. Dat weerspiegelt immers hun persoonlijke vertrekpunten.’
Dat je de regels ter discussie wilt stellen is prima. Maar dit is niet de juiste manier
Johan van Arendonk
Het CvP denkt daar anders over. Van Arendonk benadrukt dat het dankwoord integraal onderdeel uitmaakt van het proefschrift dat onder de vlag van Wageningen Universiteit wordt uitgegeven. ‘En daarin passen geen uitingen van politieke of religieuze aard. Om een grens te trekken heeft het CvP besloten om alle verwijzingen naar religie te verbieden.’ Hij betreurt het overigens dat De Vries de zaak op de spits heeft gedreven. ‘Dat je regels ter discussie wilt stellen is prima. Maar dit is niet de juiste manier. Je moet niet de discussie voeren door de regels te overtreden. Jerke heeft bewust de confrontatie gezocht. Dat vind ik jammer.’ De Vries ontkent dat hij de confrontatie heeft opgezocht. ‘Ik heb me aan de regels gehouden. Maar de regel is arbitrair. Er is onduidelijkheid over de interpretatie ervan en het toezicht daarop. Maar nog belangrijker is de vraag of we dit als universiteit wel willen.’