Mijnbouw, gas- en oliewinning zijn er verboden. Vervuilende activiteiten kent Antarctica dus eigenlijk niet. Of je moet toerisme en wetenschap als zodanig zien. Want toeristen komen er steeds meer, met een piek van 45.000 in het seizoen 2007-2008. In het hoogseizoen bewonen daarnaast zo’n vijfduizend wetenschappers het continent.
Zijn toeristen de grootste bedreiging voor Antarctica?
‘Nee. Toerisme wordt vaak gezien als de sector die een hele grote impact zou hebben, maar dat is niet zo. De klimaatverandering heeft veruit het grootste effect op de ecosystemen van Antarctica. Toerisme neemt bovendien geen resources weg, zoals bijvoorbeeld visserij dat doet. De toeristische sector loopt juist voorop om negatieve effecten te remmen. Om de introductie van ziekten te voorkomen moeten toeristen bijvoorbeeld door een desinfecterend middel lopen als ze aan land gaan. Dat is al tien jaar zo, maar bij wetenschappers is dat nog helemaal niet gangbaar.’
Het boek voorspelt de teloorgang van het huidige Antarctica als we op dezelfde weg doorgaan. Is meer regelgeving nodig?
‘In de jaren ’90 is het Milieu Protocol vastgesteld, een vervolg op het Antarctisch Verdrag uit 1959. Daarin zijn vergaande maatregelen afgesproken om het Antarctisch milieu te beschermen. Als we die uitvoeren, zouden we wellicht veel bedreigingen het hoofd kunnen bieden. Maar elk land interpreteert ze anders, waardoor de regels gemakkelijk omzeild kunnen worden. De regels zijn bovendien nogal reactionair en anticiperen onvoldoende op nieuwe ontwikkelingen.’
Antarctica is formeel van niemand. Is gebrek aan regie niet het probleem?
‘In het jaarlijkse Antarctisch overleg zitten 28 landen aan tafel die samen het beleid vormen. Dat is een heel stroperig proces. Dat is inderdaad één van de grootste problemen. Er zou meer ruimte moeten zijn voor strategische discussie dan er nu is. Je zou bijvoorbeeld rond bepaalde thema’s comités kunnen oprichten die meerdere keren per jaar bij elkaar komen om zaken te bespreken en met plannen te komen. Maar uiteindelijk gaat het erom of we Antarctica belangrijk genoeg vinden. Ik zou willen dat er serieus over wordt nagedacht. Het boek wil daar een bijdrage aan leveren.’