Het Science Café Wageningen buigt zich vrijdag over slaap en het brein. Somnoloog Sebastiaan Overeem (Radboud Universiteit/Slaapcentrum Kempenhaeghe) en slaapdeskundige Ysbrand van der Werf (VU, Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen) vertellen over de laatste stand van zaken. Van der Werf beantwoordt alvast een paar vragen.
Als je zegt dat je slaaponderzoeker bent, zit je zeker nooit om gespreksstof verlegen?
‘Dat klopt, en dat is het leuke aan mijn vak. Iedereen heeft wel iets met slaap. Iedereen slaapt wel eens slecht. Slapen appelleert heel erg aan de dagelijkse ervaringen van mensen.’
Wat is de meest gestelde vraag?
‘Op de eerste plaats: waarom slapen we? Vervolgens: is het echt zo dat je acht uur slaap nodig hebt?’
En?
‘Het antwoord op de waarom-vraag is de holy grail van het slaaponderzoek. Dat is nog steeds de vraag. Slapen is natuurlijk heel uitzonderlijk gedrag. Waarom moet je zoveel van je dag doorbrengen in een soort coma? We weten een aantal antwoorden, maar die verklaren ieder voor zich niet het hele verhaal. De herstel- en groeifunctie is belangrijk. Het onderhoud van de hersenen zelf. Maar dat is niet alles.’
Ik slaap geen acht uur per dag, is dat erg?
‘Gemiddeld slapen mensen 7 tot 8 uur, maar dat is een gemiddelde. Flinke afwijkingen naar boven en beneden zijn normaal. Die verschillen hebben te maken met de diepte van de slaap. Mensen die sneller in diepe slaap raken, slapen minder lang. Het heeft dus met de efficiëntie van de slaap te maken.’
Wat is de grootste misvatting over slapen?
‘Dat er in je slaap niks gebeurt in je hersenen. Dat het een soort stille periode zou zijn. Maar de hersenen zijn ‘s nachts net zo actief als overdag. Het totale energiegebruik is hetzelfde. Er is in je slaap een hele rijke hersenactiviteit. Ik zal tijdens het Science Café onder andere voorbeelden van hersenscans laten zien.’
Hoe erg is slapeloosheid?
‘Slapeloosheid is een epidemie. Tien procent van de bevolking heeft te maken met echte insomnia. En dan heb ik het niet over slecht slapen: daar heeft 30 procent van de bevolking last van. De klacht ‘slecht slapen’, gekoppeld aan vermoeidheid is de meest voorkomende klacht in de wereld. Slecht en problematisch slapen is een groot persoonlijk, maatschappelijk en economisch probleem.’
Zijn dromen bedrog?
‘Ja, dat denk ik wel. Dromen zijn een hersenspinsel dat gemaakt wordt door de slaper. Dromen is een creatief proces, het is geen weergave van de werkelijkheid. Dromen moet je daardoor met een korreltje zout nemen.’ RK
Donderdag 27 september, cafe Loburg. Science Cafe Wageningen is mede een initiatief van Resource.