Een politieke carrière ambieert hij ‘helemaal niet’. ‘Dat is absoluut niet mijn drive,’ zegt Peter van Beveren, promovendus bij de leerstoelgroep Farm Technology Group, die zelfs moet lachen om de vraag. Toch staat hij in CDA-shirt op de infomarkt voor eerstejaars, helpt hij met posters plakken en flyeren, en is hij onbetaald CDA-bestuurslid. Dat doet hij vooral voor de gezelligheid, maar ook om te netwerken. Van Beveren: ‘Iets als posters plakken is an sich niet zo spannend, maar het leuke is dat je met andere leden samen iets doet.’ Ook vrijwilligers van andere partijen roemen deze sociale kant. Nico Bijl, projectmanager bij het facilitair bedrijf en SP-bestuurslid in Wageningen, gaat altijd met plezier naar de campagne-aftrap. Daar kletsen leden van verschillende afdelingen en worden de vrijwilligers in het zonnetje gezet door de Tweede Kamerleden. ‘Het is bovendien ook gewoon leuk om campagne te voeren’, zegt Bijl. ‘Vooral de gesprekken met mensen bij de super of op de markt.’ Dit jaar is hij te vinden – met unieke tomatenkoekjes – op markten en evenementen inde omgeving. De campaigners praten en discussiëren zichtbaar graag over de partijstandpunten en schieten regelmatig in de campagnemodus. Bijna terloops vuurt Bijl de argumenten af waarom studenten juist SP moeten stemmen. Ook Sina Salim, promovendus bij Bioprocestechnologie en nummer 28 op de D66-lijst, lijkt een echt politiek dier. Salim is een woordenwaterval die honderduit praat over zijn promotieonderzoek naar algenkweek én de hervormingsagenda van D66. ‘Onderbreek me maar gewoon als ik niet ophoud met praten,’ zegt hij al snel. ‘Je zult merken dat politici uit zichzelf meestal niet stoppen.’
Partij van de duivel
‘Mensen overtuigen’, zegt Salim, ‘is het leukste aan campagne voeren.’ Pas als je het oneens bent, wordt het interessant. Zeker wanneer je anderen op basis van feiten probeert te overtuigen.’ Discussie is volgens hem altijd heilzaam, zelfs als mensen zich niet laten overhalen. Enkele jaren terug praatte hij bijvoorbeeld met een gereformeerde vrouw die vroeg of hij van de partij van de duivel was. Gezien de standpunten over abortus en euthanasie betekende de D in D66 dat voor haar. Salim: ‘Ik kon haar niet overtuigen, maar ze kreeg wel enig begrip over onze standpunten. Daarna zal ze nooit meer tegen een andere D66’er zeggen dat "u van de partij van de duivel bent".’ Alle vrijwilligers zijn het er mee eens dat er ruimte moet blijven voor meningsverschillen, de discussie is op zichzelf al belangrijk. Allemaal drukken ze hun kiezers op het hart toch vooral te gaan stemmen, op welke partij dan ook. Als ze eenmaal op de markt staan zijn de partijleden maar weinig bezig met het uitleggen van de partijstandpunten. Die zijn meestal al lang bekend van televisie en uit de krant. Kiezers komen vooral langs voor een praatje, thema’s uit de lokale politiek en af en toe een specifieke vraag. Campaigners zien hun functie daarom vaak ook als het vormen van een menselijk gezicht voor partij en politiek. Kiezers moeten vooral met een fijn gevoel terugdenken aan een gesprek. ‘Om aan een goede campagne bij te dragen willen we lokaal zoveel mogelijk mensen bereiken,’ zegt Karin Horsman, beleidsmedewerker bij Corporate education and research en fractievoorzitter van de PvdA-Wageningen. ‘Bij voorkeur brengen we een helder standpunt van de PvdA over, maar we willen in ieder geval overbrengen dat de verkiezingen eraan komen. We kiezen ook een paar wijken uit om van deur tot deur te gaan, canvassen noemen we dat. Dat zijn hele persoonlijke gesprekken, vaak over de buurt.’
Ook Bastiaan Meerburg, afdelingshoofd bij de Animal sciences group en VVD-statenlid in Gelderland, is binnenkort te vinden op de markt, met VVD-sjaal. Maar omdat hij een politieke functie heeft, is hij eigenlijk continu op campagne. Op zijn website schrijft hij over wetenschappelijk en politiek werk en op Twitter is hij direct aan te spreken. Meerburg: ‘Zo kunnen geïnteresseerden volgen wat ik doe. Bovendien kan ik zo niet het verwijt krijgen dat ik geen verantwoording afleg. Je hoort dat maar al te vaak op de markt: "We zien jullie nooit en tijdens de campagne sta je hier weer".’ Ook de andere lokale afdelingen maken in hoog tempo Facebookpagina’s en Twitteraccounts aan. Toch zweert iedereen nog bij een goed gesprek waarbij je de kiezer in zijn ogen kan kijken. ‘De basis van campagne voeren was dertig jaar geleden bijna hetzelfde,’ zegt Bijl. ‘Mensen kennen nu misschien de standpunten en de media spelen een grote rol. Maar het draait om discussie en praten. Het blijft allemaal handwerk.’ Ondanks de politieke verschillen lijken de interesses en motieven veel op elkaar. Onderling zijn de vrijwilligers dan ook hoffelijk en zien vooral de sport van het discussiëren. In Wageningen dus geen pesterig overplakken van elkaars affiches, zegt Bijl. ‘We kunnen heel goed met elkaar door één deur’, beaamt Horsman. ‘Politiek zijn er scherpe verschillen, maar op persoonlijk vlak gaat het goed.’ SP’er Bijl merkt dat het zelfs verleidelijk is om vooral met andere partijen te praten. Zij zijn immers veel meer in politiek geïnteresseerd dan toevallige passanten. Bovendien is het amusant om met bijvoorbeeld VVD’ers te kibbelen. Bijl: ‘Ze staan zo ver weg van jouw standpunten. Dan begin je: "Gaat lekker met die marktwerking? Hele goede posterijen, zorg goedkoop, betrouwbare spoorwegen…" Dat is leuk.’
Verharding
Niet alle kiezers zijn anno 2012 zo vriendelijk. Zeker PvdA-campaigners ondervinden dit aan den lijve, vertelt Horsman die regelmatig wordt uitgescholden. Dit wijt ze aan de tirades van PVV-voorman Wilders die de PvdA veelvuldig gebruikt als boeman. Horsman: ‘Als je in een rood jasje over de markt loopt in Ede, dan krijg je het voor je kiezen. Als je die mensen uitnodigt om te komen praten, dan schelden ze je nog een keer uit.’ Zulke reacties zijn in Wageningen veel zeldzamer, maar Horsman bespeurt een algemene verharding. ‘Mensen mogen best negatief zijn, maar ik stoor me aan de onredelijkheid. Om het niet te laten escaleren moet je zelf redelijk blijven, dat is niet altijd gemakkelijk.’ Ook het weer kan een campagnedag vergallen. Als het regent, houden zelfs doorgewinterde campagnevoerders er een uurtje eerder mee op. VVD’er Meerburg: ‘Zodra je tenen eraf vriezen is het ook niet zo leuk meer.’ Ook hoe de partij ervoor staat beïnvloedt het plezier. ‘Tijdens de enorme tweestrijd tussen Rutte en Verdonk was het heel anders campagne voeren’, zegt Meerburg. ‘Mensen vinden één van de twee niets en komen dat even melden: "Rita is echt tuig".’ Daarentegen is het aangenaam campagne voeren wanneer een klinkende overwinning in het verschiet ligt, zoals nu bij de SP. ‘Het is ook voor mij leuk dat we steeds meer zetels hebben. Je krijgt toch het gevoel dat je bij de goede partij zit’, zegt Bijl. ‘Ik heb wel eens medelijden met mensen bij partijen die alleen nog maar krimpen. Nu het voor deze verkiezingen zó goed gaat, wordt het op een andere manier spannend. Je moet mensen blijven inprenten dat ze vasthouden aan hun stem en niet uiteindelijk toch anders stemmen.’