Er is geen bewijs dat insecticiden als imidacloprid verantwoordelijk zijn voor massale bijensterfte. Dat concludeert een internationale groep onderzoekers onder leiding van de Wageningse bijendeskundige Tjeerd Blacquière. Hij deed in opdracht van EL&I een review naar de rol van neonicotinen op bijen. De groep hield alle beschikbare wetenschappelijke artikelen van de laatste vijftien jaar -de periode dat neonicotinen worden gebruikt- tegen het licht. ‘Daaruit blijkt dat de aanwijzingen dat deze middelen een grote rol spelen in bijensterfte niet erg groot zijn’, zegt Blacquière beslist. ‘Neonicotinen zijn een goed en bruikbaar bestrijdingsmiddel. Dat blijft overeind staan.’ Dat wil overigens niet zeggen dat deze middelen niet giftig zijn. ‘Ze zijn hartstikke giftig voor bijen. En dat is niet verwondelijk, het zijn insecticiden. En imidacloprid is de giftigste van allemaal.’
Verbeteringen mogelijk
Maar die giftigheid blijkt volgens Blacquiere vooral uit labstudies. Met de schadelijkheid in de praktijk blijkt het mee te vallen. Uit studies blijkt dat de gehaltes gif in nectar en stuifmeel laag zijn en niet dodelijk. Met de belangrijke kanttekening dat er weinig gegevens zijn. ‘In de openbare literatuur is er te weinig over bekend. Daar ligt dus een leemte.’ Eén oorzaak is dat veel data niet publiek zijn. Het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen maakt haar gegevens niet openbaar. Dat is een groot nadeel, vindt Blacquière, die voor meer openheid pleit. ‘De overheid zou kunnen afdwingen dat ook die toelatingsonderzoeken peer reviewed worden gepubliceerd. Daarmee haal je het uit het obscure. Bovendien kun je die studies dan vergelijken met ander onderzoek en dragen ze bij aan de wetenschappelijke kennis.’ Blacquiere vindt overigens dat er best nog wat gesleuteld kan worden aan neonicotinen. ‘Er zijn best verbeteringen mogelijk. Je zou ze bijvoorbeeld specifieker kunnen maken. En iets minder persistent zodat ze sneller worden afgebroken in de natuur.’
Gebutst
Een uitzending van Zembla vorig jaar was de directe aanleiding voor de review naar neonicotinen. Het Wageningse bijenonderzoek werd daarin in een kwaad daglicht gesteld. Blacquiere zou ten behoeve van de industrie de rol van imidacloprid bagatelliseren. ‘Mijn gezicht was aardig gebutst’, omschrijft Blacquiere het onderkoeld. ‘De uitkomsten van deze studie voelen daarom als rehabilitatie.’ Een uitgebreid rapport gebaseerd op de review in Ecotoxicology ligt op dit moment bij EL&I.