De politieke realiteit heeft zijn studie al ingehaald, aangezien staatssecretaris Henk Bleker de aankoop van natuurgrond heeft stopgezet om de bezuinigingen van het kabinet te halen. Maar drie jaar geleden, toen hij met zijn onderzoek begon, was het nog taboe om de kosten van de EHS ter discussie te stellen, zegt Jongeneel. Wat maakt aankoop van veel natuurgrond duur? De extra vraag drijft de grondprijs op met zo’n 20 procent, berekende Jongeneel. ‘Dat is lange tijd ontkend, maar aankoop van 100.000 hectare landbouwgrond leidt tot prijsstijgingen.’ Bovendien gaat de natuuraankoop gepaard met transactiekosten en die waren nog niet eerder meegerekend. ‘Ambtenaren moeten veel werk doen om het EHS-beleid te vertalen naar een transactie bij de notaris’, licht Jongeneel toe. ‘Ook worden kosten gemaakt voor de ruimtelijke planning en monitoring van de natuurdoelen’. Bij beheersovereenkomsten met boeren zijn er ook transactiekosten, maar die zijn lager. ‘Elke hectare EHS-natuur kost de samenleving jaarlijks 867 euro per hectare. Dat moet je er dus voor neer willen tellen. Als je sterk inzet op agrarisch natuurbeheer, kom je bijna 240 euro per hectare lager uit’. Al met al kost aankoop van een hectare natuurgrond de overheid een kleine 30.000 euro. Als de overheid EHS-grond blijft aankopen om het aanvankelijke plan volledig te realiseren, kost dat de schatkist in totaal 9,1 miljard euro, berekende Jongeneel. Als de overheid haar aankopen reduceert en als compensatie extra beheersovereenkomsten met boeren afsluit, komen de kosten op 6,6 miljard euro. En als de overheid de aankoopstop niet compenseert door extra agrarisch natuurbeheer, dan dalen de totale kosten naar circa 6,2 miljard. ‘In het laatste geval lever je natuurlijk wel in op je natuurdoelstelling’, zegt Jongeneel. Hij publiceerde de resultaten deze maand in Land Use Policy. Jongeneel gaat er bij zijn berekeningen vanuit dat de natuurdoelen globaal hetzelfde blijven. Werden vroeger kosten noch moeite gespaard voor de EHS, nu slaat het door naar de andere kant, vindt hij. ‘Bleker heeft de robuuste verbindingszones geschrapt, terwijl die uit natuuroogpunt belangrijk zijn’.
Aankoop EHS veel duurder dan beheersovereenkomsten
Meer aankoop van natuurgrond voor de Ecologische Hoofdstructuur is zo’n 2,5 miljard euro duurder dan realisering van natuurgebieden met agrarisch natuurbeheer. Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningse econoom Roel Jongeneel.
