Wetenschappelijk advies is balanceer-act

De vraag stond centraal tijdens het mini-symposium afgelopen donderdag gisteren in de aula. De bijeenkomst hoorde bij het afscheid van Evert Schouten, hoogleraar Voeding en preventie en directeur risicobeoordeling van de nVWA. Hij betoogde zelf dat wetenschappelijke adviseurs zorgvuldig moeten balanceren tussen onafhankelijkheid en relevantie. De sprekers hadden genoeg illustraties van afnemend vertrouwen in de wetenschap. Genoemd werden de controverses rond de inenting voor seizoensgriep en de vaccins tegen baarmoederhalskanker en de Mexicaanse griep. Volgens de sprekers is onafhankelijk wetenschappelijk advies belangrijker dan ooit, maar ook betere communicatie naar de burger. Geschenken Martijn Katan, emeritus hoogleraar aan de VU Amsterdam, ging in column-achtig relaas eerst in op de bedreigingen voor onafhankelijk onderzoek. Het meest vreest hij de invloed van financiers. Via hun relatie met de wetenschapper kunnen zij volgens Katan subtiel de richting van onderzoek beïnvloeden. Als voorbeeld noemde hij hierbij de macht van de kleine en grote geschenken. Wetenschappers moeten volgens Katan ‘tegenspel’ bieden aan de pressie van financiers. Bovendien moeten zij transparant zijn over hun banden en financiers. Voor beter wetenschappelijke advies aan de overheid ziet Katan wel iets in het alleen nog raadplegen van volledig onafhankelijke wetenschappers. Garanties Louise Gunning-Schepers, voorzitter van de gezondheidsraad, komt met voorzichtiger voorstellen. Zij hamert erop dat al het regeringsadvies moet berusten op voldoende, goed onderzoek. Ook moeten geraadpleegde onderzoekers onafhankelijk zijn. Financiering van de industrie is volgens haar niet per se een probleem, mits dit transparant is. Bovendien moeten onderzoekscontracten garanties hebben voor onafhankelijkheid, zoals het recht negatieve vindingen te publiceren. Tupperware-party Het symposium leverde geen panklare ideeën op voor betere communicatie met de burger. Vanuit de zaal kwam de suggestie meer met Twitter te doen. Gunning-Schepers vindt het belangrijk goed te luisteren naar belangengroepen. De creatiefste oplossing kwam van Katan: een soort ‘tupperware-party’ voor gezondheidsadvies. Hierdoor hoort iederen over nieuw beleid van een vertrouwde bekende. Als iedereen tien nieuwe ‘verkopers’ aanbrengt, zo stelde hij optimistisch, ‘zijn we na vijftien keer aan veertien miljoen mensen.’