‘Het verbaasde me dat de meeste kinderen van 5 of 6 jaar aan het einde van de middag nog prima wisten wat ze als lunch hadden gegeten.’ Foto Shutterstock Promovendus Zoë van der Heijden (Humane Voeding en Gezondheid) ontwikkelde kindvriendelijke registratietools voor voedingsinname en testte deze vervolgens met kinderen van 5 en 6 jaar oud. Onlangs publiceerde ze de resultaten van dit onderzoek.
Steeds meer kinderen hebben overgewicht of obesitas. In 2021 was 12 procent van de kinderen in Nederland te zwaar en 3 procent obees. Daar wil Van der Heijden wat aan doen. ‘De eetgewoonten die je als kind ontwikkelt, neem je de rest van je leven mee. Kinderen van 5 en 6 jaar oud zullen echt nog niet zelf boodschappen doen en koken, maar ze hebben toch invloed op de familiesituatie. We hopen daarnaast een bepaald bewustzijn te creëren.’
Kindvriendelijk
‘We willen jonge kinderen gezonder en duurzamer laten eten op basis van zelf gerapporteerde data via bijvoorbeeld eetdagboeken. Maar de eetdagboeken die nu beschikbaar zijn, zijn helemaal niet afgestemd op de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Het zijn oersaaie vragenlijsten die voor volwassenen al moeilijk zijn om af te ronden’, vertelt Van der Heijden.
Daarom ging ze aan de slag met kindvriendelijke eetdagboeken. ‘Ons doel was om een hulpmiddel te ontwikkelen waarmee kinderen op een leuke manier hun voedingsinname kunnen bijhouden en uiteindelijk spelenderwijs persoonlijk voedingsadvies krijgen dat aansluit bij hun situatie, wensen en behoeftes. We zullen bijvoorbeeld geen vlees adviseren als iedereen in het gezin van dat kind vegetarisch eet of geen rijst als hun vader daar helemaal niet van houdt.’
Berenspaarpot
Als eerste stap naar een kindvriendelijk hulpmiddel maakte de onderzoeker drie prototypes die ze door veertien jonge kinderen liet uittesten. ‘De eerste is een soort kookboekje. Kinderen maakten met een speelgoedcamera foto’s van hun eten en plakten die in het kookboek. Ook hadden we twee varianten van spaarpotjes. De ene was een fysieke berenspaarpot en de andere was een digitale beer in een app. In beide gevallen konden de kinderen de beer voeden met muntjes van verschillende voedselcategorieën die correspondeerden met de onderdelen van hun lunch. Ze gaven de beer hetzelfde te eten als zijzelf hadden gegeten.’
Kinderen konden met alle varianten relatief goed overweg, vertelt Van der Heijden, maar ze hadden ook bij elk model hulp nodig. ‘Ze begrepen bijvoorbeeld niet hoe ze voedingsmiddelen in groepen moesten indelen. Kinderen blokkeren door zulke bruikbaarheidsproblematiek – ze kunnen dan niet doorgaan met de taak. Een van kinderen ging bijvoorbeeld op een prototype slaan omdat het even niet lukte.’
Perspectief
Dat is zinvolle informatie, vindt Van der Heijden. ‘Want we hadden bij het opzetten van de studie niet eens bedacht dat kinderen moeite zouden hebben met het herkennen van voedselgroepen. Dat benadrukt hoe belangrijk het is om het perspectief van kinderen mee te nemen in hoe we problemen en oplossingen framen.’
Uit de studie kwam niet één hulpmiddel dat eruit sprong wat betreft bruikbaarheid. ‘Kinderen vonden alle prototypen leuk en ze vonden het heel leuk om mee te helpen. Het verbaasde mij dat de meeste kinderen van 5 of 6 jaar aan het einde van de middag nog prima wisten wat ze als lunch hadden gegeten en ze konden dat ook met behulp van de beer invullen. Dat opent deuren voor vervolgonderzoek richting gepersonaliseerde voedseleducatie en interventies voor kinderen.’
