De initiatiefnemers van de petitie ‘Support Palestine’ organiseerden een teach-in met een docent van Leiden Universiteit die in de achtergronden van de Palestijnse kwestie dook. Universitair docent Esther Marijnen en universitair hoofddocent Joost Jongerden zien de raad van bestuur worstelen met de roep om stelling te nemen tegen het geweld in Palestina. Ze vragen zich af waarom dat is en betogen dat juist een universiteit nu moet bijdragen aan duiding en verklaring.
De academische wereld in Nederland heeft de afgelopen weken laten zien zich moeilijk houding te kunnen geven tegenover het geweld van Israël tegen de inwoners van Gaza en de Westbank. Hoewel het geweld veel emoties los maakt, zijn er maar weinig universiteit besturen die zich durven uit te spreken.
Ook WUR heeft gekozen voor stilte. Ze hebben tot nu toe niets publiekelijk gecommuniceerd over de situatie, en ze hebben ook nog geen hand uitgereikt aan studenten en medewerkers die persoonlijk betrokken zijn bij de regio.
In reactie op deze stilte, heeft een groep studenten en medewerkers van WUR een oproep gedaan aan de raad van bestuur (RvB) om het geweld van Israël te veroordelen. Binnen enkele uren, liet een woordvoerder van het bestuur weten geen positie te willen innemen, aangezien de universiteit geen politieke organisatie zou zijn. In reactie daarop zijn studenten en staf een petitie gestart, die op dit moment al meer dan 630 keer is ondertekend.
WUR gaf aan geen statement te willen maken, maar deed dat eerder wel naar aanleiding van de invasie van Rusland in de Ukraine. Het is natuurlijk een politieke beslissing om je in het ene geval wel uit te spreken over een schending van internationaal recht, maar niet in het andere geval. Bovendien geeft de afwijzing geen blijk van kritisch zelfonderzoek. Zo heeft WUR een samenwerkingsverband met de Hebrew Universiteit in Jerusalem, die een deel van de campus heeft gebouwd in bezet gebied. Dit is in strijd met het internationale recht, en een vorm van geweld tegen Palestijnen.
Het gaat dus niet zo zeer over een statement of niet, maar door wat WUR doet (of niet doet) neemt het wel degelijk een politiek standpunt in. Net zo belangrijk als consistent handelen waar het gaat om internationaal recht, is dat een universiteit de controverse niet uit de weg moet gaan, maar juist de duiding moet zoeken. Het zijn de studenten die hierin het goede voorbeeld geven, door een expert en docent van Leiden Universiteit uit te nodigen voor een seminar over de achtergronden van de Palestijnse kwestie.
De universiteit weigerde aanvankelijk de aankondiging van dit seminar te communiceren op de universiteitschermen. De reden die hierbij werd opgegeven is dat de universiteit geen platform geeft aan religieuze en politieke uitingen, terwijl er nota bene diezelfde dag een verkiezingsdebat werd georganiseerd, dat breed werd gecommuniceerd door de WUR zelf, en waar de RvB aanwezig was. Dat er ruim 200 studenten en medewerkers aan het Palestina-seminar deelnamen is een helder signaal aan het bestuur: maak van de Palestijnse kwestie geen taboe, maar een onderwerp van gesprek.
Het is wrang dat hoewel we post- en dekolonisering uitgebreid bespreken op de universiteit, en aandacht hebben voor de koloniale geschiedenis, het betreden van het terrein van hedendaags kolonialisme kennelijk naar groot ongemak leidt. Dit ongemak is deels de uitkomst van een valse tegenstelling; je bent voor Israël, of voor Palestina. Maar als je de rechten van Palestijnen verdedigt, ontken je niet het recht van Israëlische burgers om in het land te leven, maar wel het onrecht de ander te degraderen tot een tweederangs burger, of een non-burger die er niet mag zijn. De eerste creëert een staat van apartheid, de tweede is het voorportaal van etnische zuivering en genocide. Dat is ook wat we geleerd hebben van de denkers waarover we spreken in onze colleges aan de Wageningen Universiteit: Hannah Arendt, Franz Fanon, Edward Said, Achile Mbembe, en Judith Butler.
Het buiten het academisch debat plaatsen van Israël als kolonisator en apartheidsstaat is een onacceptabele inperking die het tevens onmogelijk maakt perspectieven op een rechtvaardige toekomst te bespreken. Het tot “te complex” en “taboe” verklaren is een politieke handeling, die leidt tot zwijgen en mijden. Het is het verbannen van wetenschappers naar een ivoren toren. Maar als we als wetenschappers in de samenleving willen staan, en vinden dat we als universiteit kunnen bijdragen aan duiding en verklaring, als we het willen hebben over sociale impact, dan is het wel nu.
