De oversteek bij Aurora is de gevaarlijkste oversteekplaats van de campus, zegt Jasper de Graaf. Hij en andere studenten werken hier als verkeersregelaar. Foto Guy Ackermans Een fietser werd eind februari op de campus bij Orion aangereden door een bus. Dat roept de vraag op: hoe verkeersveilig is de campus eigenlijk voor fietsers?
Niets zo vervelend als onnodige paaltjes, zegt Leo van den Berg, kernlid van Fietsersbond Wageningen en voormalig onderzoeker stad-land bij Alterra. ‘Er gebeuren zo veel ongelukken met fietsers die tegen paaltjes aanrijden. Alleen komt dat niet in het nieuws.’ Hij wijst naar een paaltje in de buurt van de oversteek tussen Atlas en Gaia/Lumen, langs het fietspad aan de Droevendaalsesteeg. ‘Als je even niet oplet, fiets je er zó tegenaan. Dit paaltje is volkomen nutteloos. Haal het gewoon weg.’
Op uitnodiging van Resource fietst Van den Berg een rondje mee over de campus om kritisch te kijken naar de verkeersveiligheid. Hij heeft genoeg op te merken als het gaat om de inrichting van het WUR-terrein. Bij diezelfde oversteek bijvoorbeeld: ‘Hier zijn haaientanden voor de fietsers en een zebrapad voor wandelaars. De auto’s hebben voorrang op fietsers maar niet op wandelaars. Dat is toch bizar? Eigenlijk moet je op de hele campus zeggen: fietsers en wandelaars hebben voorrang op auto’s. Maar nu is dat op de ene plek wel en op de andere niet.’ Verderop in de Droevendaalsesteeg, ter hoogte van Helix: ‘Kijk, dit fietspad van de Mansholtlaan tot hier is een ‘hoofdroute’: als fietser heb je overal voorrang. Maar hier bij Helix houdt dat opeens op, zonder dat dat duidelijk wordt aangegeven. Dat is verwarrend.’
Waarschuwingslichten
Van den Berg zet koers richting Bronland, naar het kruispunt achter Orion, waar de bus, auto’s, fietsers en wandelaars elkaar ontmoeten. Op deze plek werd op 28 februari een 22-jarige vrouw aangereden door een bus. Ze overleefde de aanrijding maar was wel gewond, schreef De Gelderlander.
‘In principe is het een overzichtelijke situatie’, zegt Van den Berg. ‘Je ziet de bus goed aankomen. Aan de andere kant: bussen worden steeds stiller. Als je in gesprek bent of niet goed oplet, kun je de pineut zijn.’
Van den Berg ziet twee manieren om de verkeersveiligheid van dit kruispunt te verbeteren. ‘Je kunt de snelheid van de bus beperken. Nu mag die nog vijftig kilometer per uur. Soms krijg je de indruk dat ze aardig scheuren en bij deze oversteek zijn ze net op volle snelheid.’ De provincie, die de busbaan in beheer heeft, gaat dat niet doen, verwacht hij. ‘Dan krijgen ze ruzie met de busmaatschappij.’ De tweede mogelijkheid: waarschuwingslichten die knipperen als de bus eraan komt. ‘Het liefst met geluid erbij, hard genoeg om gewaarschuwd te worden maar niet zo hard dat je er last van hebt in Orion. En zet die gelijk bij elke kruising met de busbaan.’
Klaar-over
We stappen weer op en fietsen westwaarts op het fietspad langs Bronland. Ter hoogte van Campus Plaza – waar wel waarschuwingslampen voor de bus staan – slaan we rechtsaf op de Bornsesteeg en snel weer linksaf, voor Impulse langs, parallel aan het Akkermaalse bos richting Aurora. ‘Daar is een supergevaarlijke oversteekplaats’, zegt Van den Berg. ‘Ze hebben zelfs een student in dienst om fietsers tegen te houden als er een bus aan komt.’
Eenmaal aangekomen bij het kruispunt is student Jasper de Graaf aan het werk als verkeersregelaar. ‘Best een lullig baantje, maar wel belangrijk’, zegt De Graaf. ‘Er zijn al een paar bijna-ongelukken gebeurd. Het fietspad loopt schuin af naar beneden en je hebt als fietser niet altijd goed zicht. Fietsers remmen hier vaak te laat en bussen maken hier juist extra vaart. Ik heb een keer het stuur van een fietser moeten vastgrijpen om ‘m net op tijd tegen te houden. Gelukkig zijn de meeste mensen die hier langsfietsen het inmiddels wel gewend, maar periode 1 van volgend jaar is het weer opletten geblazen.’
Best een lullig baantje, maar wel belangrijk
Jasper de Graaf
De Fietsersbond is cynisch over de oversteekplaats bij Aurora, vertelt Van den Berg. ‘Bij de hoofdingang van Aurora – 50 meter terug – was vroeger een prima oversteekplaats die een stuk veiliger was dan de huidige, maar die is dichtgegooid.’ WUR wil het fietspad langs Aurora ten noorden van de busbaan doortrekken tot de Mondriaanlaan, maar ligt in de clinch met landschapsvereniging Mooi Wageningen vanwege de kap van veertien bomen uit het Dassenbos die op de plek stonden waar het fietspad moet komen.
De provincie Gelderland heeft verordonneerd dat die bomen moeten worden gecompenseerd, maar of dat op dezelfde plek moet gebeuren is nog niet duidelijk. Van den Berg: ‘Door hier met opzet een onveilige situatie te creëren wil WUR de politiek onder druk zetten. Zo hopen ze dat het fietspad er sneller komt.* (onderaan dit artikel reageert het Facilitair Bedrijf op deze uitspraak, red.) Het was bovendien niet nodig om illegaal bomen te kappen voor dat fietspad; je kunt er bijvoorbeeld ook een ‘auto-te-gast-straat’ van maken.’
Hekjes
Even later fietst Van den Berg de campus af richting de Nijenoord Allee ter hoogte van Hoevestein. Bij die oversteekplaats naast de campus kwam in januari een 18-jarige student om het leven door een aanrijding. ‘Vroeger stonden hier hekjes waar je je als fietser doorheen moest friemelen. Voor de doorstroom zijn die weggehaald; daar hebben wij als Fietsersbond aan meegeholpen zodat dit kruispunt aantrekkelijker werd voor fietsers. Maar de keerzijde blijkt dat de situatie een stuk gevaarlijker is geworden, want je wordt niet meer gedwongen om af te remmen.’
Er moet iets gebeuren om de situatie veiliger te maken, zegt Van den Berg. In het plan Beter Bereikbaar Wageningen van de provincie Gelderland (dat voor een vlottere doorstroming moet zorgen van het verkeer op de Nijenoord Allee en de Mansholtlaan, red.) worden bij het kruispunt van het dodelijke ongeluk verkeerslichten geplaatst. ‘De uitvoering van dat project begint in 2024’, zegt Van den Berg. ‘Als Fietsersbond zeggen we: bestel die stoplichten nu alvast en zet ze neer. Als je dan over twee jaar met het project aan de slag gaat, kun je ze weer verplaatsen. Maar dan is het nu vast veiliger.’
Ten slotte de campusentree vanaf de rotonde op de Mansholtlaan. ‘In principe is dat superveilig’, zegt Van den Berg. ‘Iedereen wordt gedwongen om langzaam te rijden. Je moet als fietser de automobilist goed in de ogen kijken, aangeven dat je staat te wachten en hopen dat ze wuiven zo van ‘ga maar’. Het is veilig en je communiceert met andere bestuurders. Van mij mag die rotonde altijd blijven.’ In het plan van Beter Bereikbaar Wageningen wordt de rotonde echter vervangen door stoplichten vanwege de verbreding van de Mansholtlaan. WUR en de gemeente overwegen om op termijn een wandel- en fietstunnel onder de weg te leggen.
Eindrapport
Tijd voor het eindrapport. Welk cijfer krijgt de campus voor verkeersveiligheid? ‘Een zeventje’, zegt Van den Berg. Hij somt de belangrijkste verbeterpunten nog één keer op. ‘Zet waarschuwingslichten met geluid bij elke busbaanoversteek. Verander autowegen in fietsstraten waar auto’s te gast zijn, dan heb je ook minder asfalt nodig. Dwing auto’s om langzaam te rijden. Creëer duidelijkheid door fietsers en voetgangers altijd voorrang op de auto te geven.’
En ten slotte: ‘Zo min mogelijk paaltjes.’
WUR: ‘Campus is in principe verkeersveilig’
Lex Roders van het facilitair bedrijf houdt zich bezig met de infrastructuur van de campus. ‘De campus is een bijzondere omgeving: het gebied is grotendeels eigendom van WUR maar wel publiek toegankelijk. Dat betekent dat er naast 13.000 studenten en 7.000 medewerkers ook andere mensen gebruik maken van de wegen, wandel- en fietspaden en het openbaar vervoer op de campus. We monitoren de infrastructuur en zijn continu bezig om het veiliger te maken.’
Lastig zijn de punten waar meerdere verkeersstromen samenkomen, zegt Roders. Een van die plekken is de oversteekplaats bij Aurora, waar het zicht op de busbaan voor fietsers slecht is. Voor de veiligheid staan daar nu klaar-overs. ‘Uiteindelijk willen we daar een fietspad aanleggen ten noorden van de busbaan. Als dat er straks ligt, is de situatie veiliger. Bovendien bevinden fietsers zich dan gelijk aan de goede kant van de busbaan.’
In principe is de campus een verkeersveilige omgeving, zegt Roders. ‘Maar ook in een verkeersveilig gebied komen helaas weleens ongelukken voor. Gelukkig gebeurt het niet vaak. Als mensen onveilige situaties ervaren en dit melden of er gebeurt een ongeluk zoals onlangs, bekijken we de verkeerssituatie opnieuw. Dan onderzoeken we of er aanpassingen nodig zijn, en zo ja, welke.’
Het ongeluk op de busbaan bij Orion kwam als een verrassing, zegt Roders. ‘Toevallig is dit kruispunt vorig jaar aangepast. Er zijn toen onder meer aparte oversteekplaatsen gemaakt voor fietsers en voetgangers. Ook hebben we haaientanden en een zebrapad aangebracht om meer duidelijkheid te verschaffen over de voorrangssituatie. Afgaande op het artikel uit De Gelderlander is de fietser aangereden door de bus op de busbaan. De bus heeft op de campus altijd voorrang, dat wordt duidelijk aangegeven met borden en haaientanden. Je hebt op dat kruispunt ook goed zicht op de busbaan. Het gaat nagenoeg altijd goed. Elke dag komen er duizenden fietsers langs en dit is de eerste keer dat ik daar een ongeluk meemaak.’
* In reactie op Van den Bergs uitspraak zegt het Facilitair Bedrijf dat WUR ook niet blij is met de ontstane situatie rondom het fietspad. Woordvoerder Inge Buitink: ‘Een veilige campus is heel belangrijk. Binnen de huidige mogelijkheden doet WUR er alles aan om de veiligheid op dit kruispunt te waarborgen. Onder meer door het inzetten van verkeersregelaars gedurende spitstijden. Suggesties om de verkeersveiligheid op de campus verder te verbeteren zijn altijd welkom.’
Oversteken bij Orion is een hele klus: Je moet 3 rijbanen in de gaten houden: vanaf Orion eerst het fietspad, dat vaak heel druk is en waar van 4 kanten fietsers aan komen snellen die evenzoveel kanten op kunnen gaan, dan direct daar achteraan de busbaan waar van 2 kanten een bus kan komen en vervolgens direct daarachter de weg waarop auto’s mogen komen: ze moeten wel wachten op fietsers, maar je moet ze toch in de gaten houden, en dan is er ook nog daarna het voetpad. Het valt me mee dat er maar zo weinig ongelukken gebeuren.
Een mooi ‘modern’ uitgangspunt zou zijn: Binnen de bebouwde kom hebben fietsers en voetgangers ALTIJD voorrang op ander verkeer. Dat is helder en dus prima navolgbaar.
De aansluiting van de rotonde op de Mansholtlaan/Droevendaalsesteeg op Lumen is onduidelijk voor fietsers en voetgangers. Fietsers die van de fietsparkeerplaats achter Lumen komen gaan over het voetpad naar de bushalte/rotonde, dat is niet handig. En voetgangers die van de bushalte komen, lopen vanaf Lumen over de parkeerplaats voor Lumen langs tot ze bij Gaia eindelijk weer op een voetpad kunnen lopen. Een fietspad tussen Lumen en de rotonde en een voetpad voor Lumen langs zou goed zijn.
Verder zorgen de ijzeren hekjes langs het grote grasveld bij Hoevestein, in de bocht bij de hockeyclub voor gevaarlijke situaties. Hier rijden veel fietsers, er lopen ook mensen en in die bocht heb je redelijk veel ruimte nodig om de bocht te nemen op de fiets omdat je anders de hekjes raakt. De fietsers moeten dan indikken tov daarvoor en daarna. Als de hekjes iets meer het grasveld (1 a 2 m) op kunnen zou dat helpen.
Ik vind het oversteken van de rotonde droevendaalsesteeg/mansholtlaan juist heel vervelend voor fietser die komen vanaf de campus. Ik zou daarom blij zijn met verkeerslichten. Auto’s hebben nu altijd voorrang, en door de drukte bent je als fietser afhankelijk van de goodwill van automobilisten om over te kunnen steken. Gelukkig is er altijd wel iemand die je voor laat gaan, maar dan kan er rechts van de file alsnog een bus over de busbaan aan komen rijden (uit zuidelijke richting). De bus rijdt gewoon door en doorgaans met flinke snelheid. Zeker bij vrachtverkeer zie je die niet goed aankomen. Echt gevaarlijk!
Bij de rotonde Droevendaalsesteeg/Mansholtlaan is het GEEN goed advies om aan te geven.
“Je moet als fietser de automobilist goed in de ogen kijken, aangeven dat je staat te wachten en hopen dat ze wuiven zo van ‘ga maar’.”
Het leidt tot onduidelijkheid als je als fietser de ene keer wel, en de andere keer niet voor mag. En als gevolg van de auto die opeens stil gaat staan, ontstaat er een file op de andere twee wegen (Droevendaalsesteeg richting westen, en Mansholtlaan richting zuiden), omdat één persoon heeft bedacht stil te gaan staan op een punt waar dat niet moet. Regelmatig moet je als tweede automobilist op dat stukje vol in de remmen, omdat je niet zag aankomen dat je voorganger stil ging staan. De fietsers die van de Mansholtlaan richting het zuiden (Wageningen) rijden, gaan er inmiddels van uit dat ze voorrang krijgen, en rijden dus blind door.
Ik heb op deze punten al meermalen bijna-ongelukken gehad.
Bij de fiets-oversteek bij Aurora richting Dijkgraaf staan je aan de overkant haaientanden, zodat je eerst met de fiets het heuveltje op moet, en dan stil moet gaan staan voor fietsers die van rechts komen, en daarvoor het hele fietspad gebruiken.
En het houten fietspad bij het Akkermaalse bos… want we hebben al zo’n goede ervaring met houten paadjes boven water. Niet handig.