Foto Shutterstock Ondervoeding, dat is toch iets voor ontwikkelingslanden? Nee dus, blijkt uit studie van voedingsstatisticus Jos Borkent. Hij promoveerde op een studie naar ondervoeding onder ouderen: Malnutrition during the journey of ageing. En de resultaten zijn verontrustend.
Ruim 13 procent van de nog thuiswonende ouderen (65+) is ondervoed. Dat wil zeggen: door te weinig te eten is hun BMI te laag, is er gewichtsverlies of hebben ze te weinig spiermassa. En maar liefst 69 procent van de ouderen loopt het risico ondervoed te raken, doordat ze eenzaam zijn, slecht ter been, arm of door omstandigheden niet kunnen koken.
Alarmerend
De cijfers zijn alarmerend, beaamt Borkent. ’We hebben zo’n drie miljoen thuiswonende ouderen in Nederland. Dan heb je het dus over 400.000 ouderen die gezondheidsproblemen hebben door slecht te eten. En de cijfers zullen door de vergrijzing alleen maar toenemen. Bovendien, hoe ouder mensen worden, hoe groter het risico op ondervoeding. En we worden steeds ouder.’
Ondervoeding is het eindstation van een proces. Dat begint bijvoorbeeld met het verlies van een partner. Mannen hebben niet geleerd te koken, vrouwen nemen niet de moeite om nog voor zichzelf te koken. Kant-en-klaar maaltijden lijken dan een oplossing, maar zijn dat vaak niet. Sterker nog, ouderen die kant-en-klaar eten, krijgen nog minder eiwit binnen dan voorheen.
Dit is niet met een extra plakje kaas op te lossen
Jos Borkent, voedingsstatisticus
Dat zit ‘m onder andere in de grote porties. Borkent: ‘De porties zijn voor veel ouderen te groot Dus bewaren ze de helft voor de volgende dag. Om dan toch een complete maaltijd te hebben bewaren ze ook de helft van het vlees.’ De oplossing hiervoor ligt voor de hand: de samenstelling van de maaltijd aanpassen. ‘Dus minder aardappelen en groente, maar evenveel vlees.’
Niet alleen de thuiswonende oudere kampt met ondervoeding. In verpleeghuizen is het probleem nog nijpender. Uit studie van Borkent blijkt dat 80 procent van de bewoners niet de aanbevolen hoeveelheid eiwit en calorieen binnen krijgt. Tien procent van de ouderen is al ondervoed bij binnenkomst. Nog eens 15 procent raakt ondervoed in de instelling.
Vragen
De cijfers roepen indringende vragen op. ‘Dit is niet met een extra plakje kaas op te lossen’, zegt Borkent. ‘De eiwit- en energie-inname liggen zo ver onder de norm, dat je de vraag moet opwerpen of we dit nog wel willen verbeteren. Moet je deze mensen in de laatste fase van hun leven nog wel zo’n complete verandering van hun dieet voorschotelen? Hoeveel zin heeft dat nog? En willen ze dat eigenlijk wel?’
Veel mensen denken dat er bij verpleeghuizen een kok in de keuken staat
Jos Borkent, voedingsstatisticus
Daar zou je het bij de intake al over moeten hebben, vindt Borkent. ‘Je kunt tegenwoordig afspraken maken of je nog gereanimeerd wilt worden. Dat kun je ook doen op voedingsgebied. Ondervoeding is een ziekte. Als iemand niet geholpen wil worden, wie zijn wij dan om te zeggen dat-ie optimaal moet gaan eten?’
Scholing
Maar ook met eenvoudige maatregelen is volgens Borkent winst te halen. Bijvoorbeeld door inkopers en verplegend personeel (beter) te scholen op voedingsgebied. ‘Veel mensen denken dat er bij verpleeghuizen een kok in de keuken staat, maar het is gewoon verplegend personeel. Vaak zelfs 17-jarige meisjes in opleiding. Daar valt nog veel te verbeteren.’
