Photo: Shutterstock Dat concludeert een groep Europese experts uit al het bestaande wetenschappelijke onderzoek naar het gevaar van micro- en nanoplastic. De experts, onder leiding van WUR-hoogleraar Bart Koelmans (Aquatische Ecologie en Waterkwaliteitsbeheer), voerden een metastudie uit in opdracht van de Europese Unie. De studie dient als basis voor eventuele maatregelen die Europa gaat treffen om de plasticvervuiling in te dammen.
Onbekend
‘In sommige kustzones zijn concentraties micro- en nanoplastic gemeten waar sommige gevoelige soorten last van kunnen hebben. Dat zijn mariene systemen vlakbij dichtbevolkte gebieden’, licht Koelmans de risico’s toe. Dat wil niet zeggen dat het elders per definitie beter of slechter is. Van veel andere plekken zijn namelijk geen meetgegevens bekend. En ook over de risico’s van plastic deeltjes is veel nog onbekend.
Als we zo doorgaan is het plausibel dat micro- en nanoplastic wel een groot probleem gaan worden
Koelmans wil de conclusie van de studie dan ook niet zonder meer geruststellend noemen. ‘Het zou geruststellend zijn als je kunt zeggen dat het meevalt en in de toekomst ook geen probleem zal worden. Het is nu nog niet zo erg, maar het is wel alarmerend. Als we zo doorgaan, is het plausibel dat micro- en nanoplastic wel een groot probleem gaan worden.’
De wetenschappers pleiten er daarom voor om de vinger stevig aan de pols te houden. De methoden om plastic deeltjes te meten en risicobepalingen te doen, staan volgens Koelmans nog in de kinderschoenen. ‘Voor traditionele verontreinigingen weten we het allemaal wel, maar voor plastic nog niet. Dat gebeurt nu nog niet op een systematische en uniforme manier.’
Koelmans wijst er daarnaast op dat het publiek de plasticvervuiling wel als een probleem ervaart. ‘Natuurwetenschappelijk gezien mag het dan nu nog meevallen, maar het publiek vindt micro- en nanoplastic in het milieu wel zorgelijk en angstwekkend. Dat komt deels doordat het een onzichtbaar probleem is. Het springt niet in het oog, zoals het grotere plastic dat wel doet.’
Er is geen silver bullet die het probleem in een keer oplost
Om te voorkomen dat de risico’s uit de klauwen gaan lopen is een transitie naar een duurzame omgang met plastic nodig. Koelmans: ‘Dat betekent bijvoorbeeld het uitbannen of uitfaseren van bepaalde plastic producten of materialen die makkelijk fragmenteren of microplastic vormen. Daarnaast moeten we de afvalkringloop met betrekking tot plastic gaan sluiten, zodat er minder plastic naar het milieu lekt.’
Gedragsverandering
De derde pijler onder de plasticaanpak is volgens Koelmans bewustwording en gedragsverandering. ‘Zodat mensen zelf andere opties kiezen. Maar er is geen silver bullet die het hele probleem in een keer oplost. Het zal van een combinatie van maatregelen moeten komen. Wij hebben van dat soort maatregelen diverse opties voorgesteld. Een groep
adviseurs gaat dit nu vertalen in concrete beleidsvoorstellen.’