Test op blauwalg onvoldoende

Dat schrijven Wageningse blauwalgenkenners in het wetenschappelijke tijdschrift Toxicon. Aanleiding voor de waarschuwing is een onderzoek naar de dood van een golden retriever vorig jaar. De hond blijkt te zijn bezweken aan anatoxine-a, een door blauwalgen geproduceerd gif waar in ons land niet op wordt getest. De hond had gezwommen in het IJmeer. Op de bodem Zwemwater wordt in ons land standaard getest op vijf soorten blauwalgen (cyanobacteriën) . Het gaat hier om soorten die in het water leven of drijflagen op het water vormen. Naar blauwalgen die op de bodem leven, zogeheten bentische soorten, wordt niet omgekeken. En dat is dus onterecht, zegt promovendus en blauwalgenonderzoeker Els Faassen (Aquatische ecologie en Waterkwaliteitsbeheer). De dode hond is het levenloze bewijs daarvan. De hond stierf in mei vorig jaar, enkele uren nadat het in het IJmeer had gezwommen. De ziekteverschijnselen wezen op een aandoening aan het zenuwstelsel. ‘Krampachtige spiersamentrekkingen een snelle dood, legt Faassen uit. Precies de verschijnselen die horen bij de werking van het blauwalgengif anatoxine-a. ‘Dat gif werkt heel sterk op de signaaloverdracht van de zenuwen naar de spieren. De effecten treden al binnen enkele uren op.’ Meer slachtoffers De groep van Faassen toonde het gif aan in de maag van de hond en in blauwalgenmonsters van de stranden van het IJmeer. Het gaat hier om blauwalgen van het geslacht Phormidium. De precieze soort is nog niet bekend. Hiermee is volgens Faassen voor het eerst in ons land aangetoond dat een hond is gestorven aan vergiftiging met anatoxine-a. De golden retriever is waarschijnlijk niet het enige slachtoffer. In hetzelfde voorjaar zijn in het IJmeer meerdere honden gesneuveld. Het gif komt bovendien op meer plekken voor. ‘De afgelopen zomers hebben we op veel meer plaatsen monsters genomen. Ook daarbij is anatoxine-a aangetoond, zij het in lagere concentraties dan in het IJmeer. Die resultaten moeten nog worden gepubliceerd.’ Eenzijdig Anatoxine-a is ook voor de mens gevaarlijk. Maar er is volgens Faassen geen reden voor paniek. Tot nu toe zijn alleen maar hoge concentraties van het gif gevonden in het IJmeer, waar het geproduceerd is door bentische soorten. ‘Deze blauwalgen vormen matten op de bodem. De kans dat je die als mens binnenkrijgt is niet zo groot.’ Maar reden tot zorg is er wel. ‘Ook sommige in de waterkolom levende blauwalgensoorten kunnen anatoxine-a en een handjevol andere gifstoffen produceren.’ De bestaande protocollen om blauwalgen te monitoren moeten daarom volgens Faassen op de helling. ‘We kijken nu maar naar een paar soorten die veel voorkomen en die microcystines kunnen maken. Dat zijn gifstoffen die onder andere de lever aantasten. Maar dat is dus te eenzijdig.’