Ellen Mangnus (foto: Bart de Gouw) was zelf ook bezorgd over haar toekomst, toen ze in Wageningen voor haar master International development studeerde. Maar na haar afstuderen zes jaar geleden rolde ze van de ene baan in de andere en kwam zo bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen terecht. Van daaruit doet ze nu een promotieonderzoek bij Wageningen University naar hoe boeren in Mali zich organiseren om hun producten te vermarkten. Tussen de bedrijven door schreef ze filosofische columns die reflecteren op ontwikkelingssamenwerking voor Vice Versa, vakblad voor de ontwikkelingssamenwerking. Afgelopen maandag werd haar boek Minder hypes, meer Hippocrates gelanceerd, dat ze samen schreef met Marc Broere, hoofdredacteur van Vice Versa. Het boek geeft in columns en analyses een beeld van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in de afgelopen drie jaar. Ondanks de bezuinigingen en de kritiek op de sector, is er volgens de auteurs toekomst voor de ontwikkelingssector.
Hoe ziet die toekomst eruit?
‘We moeten terug naar de essentie van de ontwikkelingssamenwerking, en dat is solidariteit en internationale samenwerking. Er is nu te veel managementdenken en te veel marktdenken in de ontwikkelingssector. Organisaties proberen te overleven door projectvoorstellen te schrijven om geld binnen te halen, maar ze verliezen uit het oog waar ze het eigenlijk voor deden. Het accent ligt op het in stand houden van de sector. Daardoor raken degenen die in de sector werken tussen wal en schip. Want het zijn geen echte ontwikkelingswerkers meer, maar commerciële consultants zullen het ook nooit worden.’
Wat is dat, de echte ontwikkelingswerker?
‘Iemand die het vakmanschap van de ontwikkelingssamenwerking beheerst. Het gaat om mensen die empatisch zijn en goed kunnen luisteren en begrijpen, ook als ze in een compleet andere context worden neergezet. Iemand die kan zien wat mensen kunnen en wat ze nodig hebben, zodat mensen zelf meer ruimte krijgen om keuzes te maken. In veel ontwikkelingsdenken van nu zit de gedachte dat economische ontwikkeling nodig is, maar dat is niet de kern van ontwikkeling. Het gaat erom mensen in staat te stellen zelf hun pad te kiezen.’
Is er nog toekomst voor ontwikkelingssamenwerking?
‘Er zal altijd een of andere vorm zijn waarin gewerkt wordt aan solidariteit en een rechtvaardige wereld. Misschien meer uitwisseling en minder paternalisme. Maar er zal behoefte blijven aan het vakmanschap van de ontwikkelingssamenwerking. Er wordt wel beweerd dat bedrijven de ontwikkelingssamenwerking gaan overnemen, maar ik zie het nog helemaal niet gebeuren. Bedrijven willen wel nieuwe markten veroveren, en ze zullen ook nadenken hoe ze dat kunnen doen zonder al te veel schade te veroorzaken. Maar ik zie ze nog niet erg nadenken over ontwikkeling, in de zin van mensen in staat stellen hun eigen keuzes te maken.’
Hoe krijg je een baan in de ontwikkelingssamenwerking?
‘Volg je passie. Als jij een enorme passie hebt voor homorechten in Oeganda, ga daar dan heen en zoek aansluiting bij een lokale organisatie die er mee bezig is. Boek een ticket en ga er heen. Dan kom je veel eerder uit waar je wilt zijn dan wanneer je hier tweehonderd brieven naar ontwikkelingsorganisaties stuurt om vervolgens bij ICCO junior communication officer te worden.’
En als het echt niet lukt in het land van je dromen?
‘Je kan je OS-vakmanschap ook op andere plekken inzetten. Bijvoorbeeld in Rotterdam jongens uit de achterbuurt opleiden tot buurtmediator. Of bij een plattelandsorganisatie in de Achterhoek werken aan sociale cohesie op het platteland. Of sperma van stieren van nuttige koeienrassen verspreiden over de hele wereld. Als je maar niet je ideaal verliest. Want dat is volgens mij de oorzaak van de problemen in de ontwikkelingssamenwerking. Mensen die een ideaal hadden wat zich niet verwezenlijkte, en die vervolgens verworden tot bureaucraten die iets doen waarvan ze zelf ook wel weten dat het niet erg effectief is.’
Boek: Minder hypes, meer Hippocrates, Marc Broere en Ellen Mangnus. ## Meer info: www.viceversaonline.nl/boeken/minder-hypes-meer-hippocrates