Consumentenonderzoeker Ellen van Kleef ontdekte dit toen ze met Brian Wansink van Cornell University gegevens uit een eerder onderzoek opnieuw analyseerde. Hun resultaten verschijnen dit najaar in het tijdschrift Obesity.
Onderzoekers vermoeden al langer dat maaltijdrituelen beïnvloeden hoeveel we eten. Ze zoeken naar gewoontes die mensen bewuster – dus minder – doen eten, en hen zo effectief op een gezond gewicht houden. ‘Je kunt mensen nóg wel een keer uit te leggen wat gezond eten is,’ zegt Van Kleef, universitair docent bij Marktkunde en consumentengedrag, ‘maar dat wordt al tijden gedaan en op zichzelf is dat niet genoeg.’ En er is zeker vraag naar effectievere preventie. Volgens het CBS kampt inmiddels ruim 40 procent van de Nederlandse bevolking met overgewicht. Terwijl dit begin jaren tachtig gold voor slechts 27 procent.
Voor deze studie vulden 190 Amerikaanse ouders met kinderen tussen de acht en twaalf jaar een vragenlijst in over hun maaltijdrituelen. Ze vertelden hoe vaak er ruzie was of er juist goede gesprekken plaatsvonden. Maar ook ze voor de maaltijd baden, of het gezin aan tafel zat en of de televisie aanstond. Daarna werden ouder en kind opgemeten en gewogen, zodat hun body mass index (BMI) kon worden bepaald.
De resultaten lieten zien dat naarmate een gezin consequenter aan tafel at, gezinsleden een wat lagere BMI hadden. De analyses hielden hierbij alleen rekening met het opleidingsniveau van de ouders. Er waren geen gegevens voor etniciteit, sociale klasse en huwelijkse status. In de praktijk is het bovendien lastig voor experimenten een representatieve groep proefpersonen te krijgen. Deelnemers waren relatief vaak vrouw en hoogopgeleid.
Van Kleef heeft wel enkele ideeën waarom eten aan tafel een gunstige invloed heeft. ‘Een maaltijd waar je de tijd voor neemt, onthoud je waarschijnlijk beter en biedt dus meer verzading,’ zegt ze. ‘Bovendien leert het je een soort zelfdiscipline: Je eet drie maaltijden aan tafel en snacks zijn beperkt.’ Toch is dit voorlopig nog speculatie, benadrukt ze: ‘Dit is een exploratief onderzoek.’ Gecontroleerde experimenten of langlopend onderzoek moeten het verband bevestigen.
Wel stroken de resultaten met eerder onderzoek. Dat laat duidelijk zien hoe onze omgeving mede bepaalt hoeveel we eten. Zo eten we meer van grote borden, en zijn we later verzadigd in goed gezelschap of wanneer we worden afgeleid. ‘Mensen eten meer dan ze zich realiseren,’ zegt Van Kleef. ‘En je zou de omgeving zo willen inrichten dat je ze daarop attendeert. Zo kunnen ze makkelijker gezonde hoeveelheden eten.’
Door een technisch probleem kan er helaas tijdelijk niet gereageerd worden op nieuwe berichten. We werken hard aan een oplossing.