Het kabinet zou 200 tot 300 miljoen euro vrijmaken om de effecten van het leenstelsel te verzachten, meldt de Volkskrant vandaag. De aanvullende beurs wordt verhoogd en ook studenten met weigerachtige of onvindbare ouders houden er recht op. Het hele akkoord wordt – als de vier fractievoorzitters het eens zijn – morgen gepresenteerd, meldt een bron aan het Hoger Onderwijs Persbureau. Van verschillende kanten is bevestigd dat de Volkskrant op het goede spoor zit.
Verrassend is de verzachting niet. GroenLinks heeft altijd gezegd dat de partij alleen akkoord kan gaan met het afschaffen van de basisbeurs als armere studenten een hogere aanvullende beurs krijgen. Het liefst wil de partij daarnaast het collegegeld verlagen en de ov-studentenkaart in zijn huidige vorm behouden. D66 had een deel van zijn wensen vorig jaar al binnengesleept, toen het kabinet vorig jaar vijfhonderd miljoen extra uittrok voor het onderwijs. Maar dat bedrag kwam niet in de buurt van het miljard dat de partij wenste: waarschijnlijk moet het kabinet nog een keer de portemonnee trekken.
Zowel het Interstedelijk Studenten Overlg (ISO) als het Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) reageert negatief op de mogelijke deal. ‘Het moge duidelijk zijn dat wij geen voorstander zijn van een leenstelsel,’ zegt Ruud Nauts, voorzitter van ISO. Wel zegt Nauts het uitgelekte plan ‘minder slecht’ te vinden dan het vorige voorstel, al koestert hij zorgen over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. ‘Maar stel dat morgen een plan ligt, dan moet dat eerst nog door de Eerste en Tweede Kamer,’ zegt Nauts. ‘Ons werk zit er nog niet op, absoluut niet.’ Het LSVb stelt in een persbericht dat het leenstelsel ‘desastreuze gevolgen’ heeft voor studenten en het hoger onderwijs. Vandaag protesteert de LSVb daarom met een ‘Kop van Jet’ op bij de Tweede Kamer in Den Haag.
Ik denk dat het veel studenten gaat demotiveren
Simone Ritzer
De Wageningse studentenraad houdt zich niet direct bezig met landelijk beleid als het leenstelsel, en heeft dus geen formeel standpunt. Toch vindt Simone Ritzer, studentenraadslid namens Veste, het jammer dat het leenstelsel nu een feit lijkt: ‘Ik denk dat het veel studenten gaat demotiveren. Ze gaan misschien wel studeren, maar gaan niet door in een master of ontwikkelen zich niet naast hun studie.’ Volgens Ritzer past de maatregel bij ander beleid dat studenten moeten bewegen om sneller te studeren.
Over de ov-studentenkaart, die mogelijk versoberd zou worden, zijn nog geen knopen doorgehakt. De verwachting is dat studenten vanaf 2017 in ieder geval in de spits niet meer gratis mogen reizen. Minister Bussemaker wil 425 miljoen euro besparen op de kaart, grofweg de helft van wat die nu kost. Wel gaat het terugbetaalregime van studentenleningen veranderen. Nu moeten studenten hun studieschuld binnen vijftien jaar afbetalen, maar die termijn wordt opgerekt. Zo worden de maandlasten lager, maar betalen studenten wel meer rente.
Als alles volgens plan verloopt verdwijnt de basisbeurs in 2015, en gaat de bezuiniging op de ov-studentenkaart in 2017 in. Oorspronkelijk wilde minister Bussemaker al in 2014 een leenstelsel invoeren, maar ze moest terug naar de tekentafel toen ze eind vorig jaar niet genoeg steun kon vinden in de Eerste Kamer. Daar heeft de coalitie van PvdA en VVD geen meerderheid.