Foto credit: Vinod Velayudhan
Dit laat Noortje Reeuwijk zien in het proefschrift dat ze 23 mei verdedigt. Zij onderzocht hierin 71 tabletten, capsules en drankje, die claimen lustopwekkend te werken. Hiervan bleek circa één op de drie actieve ingrediënten van medicijnen te bevatten. Deze test was overigens niet bedoeld als representatieve steekproef. Reeuwijks werkgever, de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) zocht namelijk actief naar de meest verdachte producten.
Tijdens haar analyses trof Reeuwijk onder meer Viagra aan, een middel tegen erectiestoornissen, en ‘zusterstoffen’ die hier sterk op lijken. Deze stoffen waren vaak in werkzame concentraties aanwezig. Wanneer gebruikt volgens de bijsluiter hebben deze supplementen daarom mogelijk dezelfde werking als een Viagrapil.
Net als een echt medicijn kan een vervuild supplement zorgen voor bijwerkingen. Zo wordt Viagra afgeraden voor mensen die bloeddrukverlagers slikken of zelf een lage bloeddruk hebben. Zij ondervinden mogelijk ook nadeel van vervuilde supplementen. Toch maakt Ivonne Rietjens, hoogleraar Toxicologie en Reeuwijks promotor, zich vooral zorgen om de gevonden ‘zusterstoffen’. Van deze stoffen is nauwelijks bekend of ze veilig zijn en hoe krachtig ze zijn. ‘Bovendien,’ zo zegt Rietjens, ‘is het een vreemde zaak als mogelijke drop-outs van medicijnontwikkeling opduiken in plantaardige supplementen.’
We praten in Europa al tien jaar over regulering en veiligheidsbeoordeling, maar er is nog steeds niet veel vooruitgang.’
Ivonne Rietjens
Grote vraag is natuurlijk hoe de medicijnen in supplementen kunnen belanden. Het ligt voor de hand dat producenten de middelen bewust toevoegen om de werkzaamheid van hun product te bevorderen. Maar, zo stellen de onderzoekers, ook het gebruik van vervuilde productielijnen kan deze resultaten verklaren. Aangezien hun onderzoek hier geen uitsluitsel over kan geven, willen ze hier verder niet over speculeren. ‘Jij hebt hier ideeën over, ik heb hier ideeën over,’ zegt Rietjens, ‘maar dat is geen bewijs.’
De NVWA is inmiddels opgetreden tegen de aanbieders van de vervuilde supplementen, zegt Reeuwijk. Ze geeft echter ook aan dat het lastig is om deze handel aan te pakken: ‘Steeds meer supplementen worden aangeboden via internet. Aanbieders komen daar snel op om ook weer snel te verdwijnen.’ De markt voor plantaardige supplementen zelf is in Europa nauwelijks gereguleerd. Ze vallen buiten wetgeving voor geneeskrachtige planten, voeding en geneesmiddelen. ‘We praten in Europa al tien jaar over regulering en veiligheidsbeoordeling’ zegt Rietjens, ‘maar er is nog steeds niet veel vooruitgang.’