Natuurrampen brengen banken dichter bij een bankroet. Dat bewijst onderzoek van milieueconoom Jeroen Klomp. Vooral in ontwikkelingslanden moeten rampen als een volwaardige risicofactor worden meegenomen, schrijft Klomp in een artikel in het Journal of Financial Stability. Dat natuurrampen een risico zijn voor banken werd al langer vermoed. Maar die relatie was tot nu toe nauwelijks uitgezocht of bewezen. Klomp deed dat wel.
Hij onderzocht daartoe wereldwijd (in meer dan 160 landen) de impact van natuurrampen op de zogeheten distance-to-default, zeg maar het faillissementsrisico van banken. Voor dat risico bestaat een standaard formule waarin winst en de omvang van het eigen vermogen van een bank worden afgezet tegen de standaardafwijking van die winst. Klomp: ‘Het gaat erom waar een bank zich nu bevindt en hoe vaak een gemiddelde schok kan worden opvangen. Hoe groter die distance-to-default, hoe veiliger een bank is.’
Natuurrampen komen vaak voor: volgens de Emergency Events Database zo’n 8000 keer tussen 1995 en 2010. Maar het gros daarvan gaat om kleinere gebeurtenissen. Bij tien doden haalt een ramp de database al. Klomp legde de lat hoger. ‘Als er tien mensen op de Rijn omkomen, gaat de plaatselijke Rabobank niet failliet. Niet alle rampen zijn een ramp in die zin dat de bankensector erdoor wordt geraakt.’ Klomp selecteerde 180 rampen waarbij minimaal een half procent van de bevolking werd getroffen of het BBP een half procent daalde.
Dit zijn significante effecten waar toezichthouders rekening mee moeten houden
Jeroen Klomp
Klomp vond vervolgens een significant effect van natuurrampen op het faillissementsrisico. Een extra natuurramp reduceert de afstand tot het bankroet met vijf procent. Dat lijkt misschien niet veel, maar dat is het volgens Klomp wel. ‘Het is een accumulerend effect. In ontwikkelingslanden komt dit soort rampen vaak voor en dan telt het op.’ Geofysische rampen als aardbevingen en vulkaanuitbarstingen en de meteorologische rampen als stormen en orkanen hebben daarbij het grootste effect. ‘Want die leveren de meeste fysieke schade op.’
Volgens Klomp moeten banken meer rekening houden met natuurrampen. Zeker banken in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. ‘Dit zijn significante effecten waar toezichthouders rekening mee moet houden bij het bepalen van veilige reserves van een bank. Zeker in ontwikkelingslanden omdat de frequentie en de impact van rampen daar het grootst zijn.’ Daarnaast moeten banken volgens Klomp met het oog op natuurrampen meer aan risicospreiding doen.
Westerse landen hebben op dit moment nog weinig van natuurrampen te duchten. ‘Het speelt hier nog niet, maar het kán wel en je moet er wel rekening mee houden. Zeker met het oog op de klimaatverandering. Als de Rijn elke drie jaar overstroomt, zullen banken dat ook gaan merken.’