Wetenschappers, beleidmakers en NGO’s propageren al zo’n vijftig jaar de introductie van biologische gewasbescherming in ontwikkelingslanden, als alternatief voor het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Het bestrijden van plagen met bijvoorbeeld roofinsecten en bacterien komt echter maar niet van de grond. Een internationaal onderzoeksteam, met de Wageningse onderzoeker Stephen Sherwood, vroeg honderden experts op het gebied van Integrated Pest Management (IPM) hoe dat komt. Voor het eerst vroegen ze ook experts in ontwikkelingslanden naar hun mening. Dat leidt tot nieuwe inzichten.
De westerse experts wijzen er al jaren op dat de introductie van IPM in de Derde Wereld wordt belemmerd door gebrek aan kennis van de boeren, het ontbreken van stimulerend beleid van die landen en gebrekkige voorlichting. Dat speelt zeker een rol, constateren Sherwood en zijn collega’s, die een lijst met 50 obstakels voor de introductie van biologische gewasbescherming identificeerden. Maar de experts in ontwikkelingslanden wijzen op andere hindernissen die in hun praktijk belangrijker zijn.
Ten eerste zien ze de noodzaak dat boeren collectief actie ondernemen om de biologische bestrijding gezamenlijk in te voeren op gebiedsniveau. De achterliggende reden is dat ziekten en plagen makkelijk kunnen overspringen van het ene naar het andere kleinschalige bedrijf. Tot dusverre is dit punt over het hoofd gezien in de literatuur, stellen de onderzoekers. En ten tweede is de biologische gewasbescherming in die landen veel lastiger in te voeren dan de chemische gewasbescherming en kost het in sommige gevallen meer dan het oplevert. Deze kritiek op de techniek zelf in ontwikkelingslanden is ook nieuw, want westerse experts uiten die kritiek zelden.
Wil het IPM alsnog aanslaan in ontwikkelingslanden, dan moeten we rekening gaan houden met deze kritiek, schrijven de onderzoekers in het tijdschrift PNAS. Zo moeten we erkennen dat het effect van biologische gewasbescherming beperkt is bij lage opbrengsten en daarmee niet lonend is in veel ontwikkelingslanden, behalve als de ziektedruk in gewassen hoog is.
En passant weerleggen de onderzoekers ook een bekend argument van de pleitbezorgers van biologische gewasbescherming, dat IPM niet van de grond komt door lobbywerkzaamheden van de chemische industrie. Die lobby is er, stellen de experts, maar ze vinden de tekortkomingen van IPM een belangrijker obstakel.