Een Neanderthalerskelet en -reconstructie. (foto: credit)
Seks met een Neanderthaler? Onze voorouders schrokken er niet voor terug. Moderne mensen en Neanderthalers leefden zo’n 50.000 jaar samen op aarde. Zo’n drie tot zeven procent van ons genoom is afkomstig van Neanderthalers. Dat concluderen onderzoekers van de Wageningen Universiteit en collega’s van de Universiteit van Edinburgh in het blad[pdf] Genetics.
Hun DNA-studie maakt een einde aan een langlopende wetenschappelijke discussie over een verklaring van de genetische verwantschap tussen de twee soorten. Een eerdere theorie zoekt de oorzaak in een gemeenschappelijke Afrikaanse voorouder. Dat scenario lijkt nu definitief achterhaald. Het staat wel vast dat zowel mensen als Neanderthalers uit Afrika stammen. Maar Neanderthalers verlieten het Afrikaanse continent zo’n 300.000 jaar geleden, de mensen ‘pas’ 100.000 jaar geleden. ‘Wij hebben aangetoond dat de genetische overeenkomsten tussen mensen en Neanderthalers buiten Afrika moeten zijn ontstaan, door onderlinge seksuele contacten in Europa en Azië’, zegt Laurent Frantz van de Animal Breeding and Genomics Group. Hij denkt overigens niet dat het er daarbij erg romantisch aan toeging. ‘Vermoedelijk was het meer een kwestie van roof en verkrachting, maar misschien waren er ook wel vriendschappelijke contacten.’
Genetische overeenkomsten tussen mensen en Neanderthalers buiten Afrika moeten zijn ontstaan door onderlinge seksuele contacten
Laurent Frantz
Hoe dan ook, het verandert wél onze kijk op de evolutie van de mens, zegt Frantz. ‘Vroeger dachten antropologen dat de moderne mens, toen hij uit Afrika vertrok, de primitievere mensachtigen wel snel moest hebben uitgeroeid, omdat hij efficiënter was. Maar nu weten we dat de Neanderthaler in ons voortleeft.’
De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe methode om de genetische verwantschap tussen mens en Neanderthaler te analyseren. Ze gebruikten DNA materiaal van een Europeaan, een Aziaat en een Neanderthaler en verdeelden hun genetische code in een hele reeks kleine blokjes. Voor elk blokje berekenden ze de afstamming. Vervolgens berekenden ze de waarschijnlijkheid van de beide afstammingsscenario’s. Uit deze genetische analyse (de Maximum-Likelihood Analysis) kwam naar voren dat het scenario waarbij beide soorten elk apart uit Afrika vertrokken en elkaar later weer ontmoetten en onderling seks hadden in Eurazië verreweg het waarschijnlijkste was. De door Frantz gebruikte methode is oorspronkelijk ontwikkeld voor de studie van genetische variatie in Aziatische varkensrassen. Komend najaar hoopt hij in Wageningen te promoveren op zijn onderzoek naar de evolutie en domesticatie van het varken.