Dit lieten Wageningse consumentenwetenschappers zien door proefpersonen afwisselend gemerkte producten te laten beoordelen. De onderzoekers publiceerden hun resultaten in het januarinummer van het tijdschrift Appetite.
Effectieve labels moeten ons helpen gezonder in te kopen, en beter te eten. Britten kunnen aan groene, gele of rode merkjes zien of hun eten ongezonde hoeveelheden zout, suiker of (verzadigd) vet bevat. Onderzoek van Erica van Herpen, universitair docent bij Marktkunde en consumentenwetenschappen, toont nu aan dat consumenten dit stoplicht-systeem beter begrijpen dan de in Nederland gebruikte labels. Grootste voordeel van een stoplicht is dat consumenten ook van losse producten nauwkeurig inschatten hoe gezond het is. Een ingrediëntentabel of vinkje is vooral effectief wanneer soortgelijke producten worden vergeleken.
Vorig jaar kwam er ook al kritiek op het vinkje. Het voornaamste probleem, zo schreef een Maastrichtse onderzoeker, is dat een logo op een product alleen zegt dat het gezond is binnen de eigen categorie. Friet met een vinkje is dus relatief gezonde friet, maar het betekent niet dat de categorie friet gezond is. Consumenten vatten dit waarschijnlijk wel zo op.
In de proef kregen 85 proefpersonen voedingsmiddelen te zien met verschillende soorten gezondheidslabels. Zij gaven vervolgens met een cijfer aan hoe gezond ze denken dat het product is. Zo konden de onderzoekers zien wanneer deelnemers de beste oordelen gaven. Bovendien werd de blik van de proefpersonen gevolgd met een eye-tracking apparaat. De helft van de proefpersonen zag telkens losse producten, terwijl de rest tegelijkertijd een vergelijkbaar voedingsmiddel bekeek. Naast deze kleine proef, was er ook een experiment onder 533 proefpersonen zonder eye-tracking. Van Herpen signaleert aan de hand daarvan nog een ander probleem voor het vinkje. Dit label trekt alleen de aandacht bij een positief oordeel, wanneer het aanwezig is, maar niet bij een negatief oordeel. De afwezigheid van een vinkje bleek nauwelijks op te vallen. Bovendien zegt die afwezigheid nog niet zoveel omdat het ook kan betekenen dat een producent niet meedoet met het keurmerk.
Toch moeten we het vinkje niet afserveren op basis van één studie, meent Van Herpen: ‘Een andere studie laat zien dat het logo wel effect heeft als consumenten onder tijdsdruk staan.’